အီၯသိၯဒီး တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္

တဿ္ကတိၯလဿညါ

အီၯသိၯဒီး တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္မ့ဿ္ ခရံာ္ဖိတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ ဖးဒိဢ္သဿဖုအက်ါတဖု (Roman Catholic, Orthodox, Protestant) န႔ဢ္လီၯ. လဿတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္အတဿ္ စံဢ္စိၯတဲစိၯအပူၯန႔ဢ္ အီၯသိၯဒီး တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ အံၯ စးထီဢ္အိဢ္သူဢ္လီၯအသးလဿ ပီဢ္လဲဢ္ဖးဒိဢ္ မဲၯဒံၯထဿဢ္ရ့နံယါ (Mediterranean) မုဿ္ထီဢ္လီဿ္က၀ီၯတဖဢ္ ဒီးရၯလီၯအသးဆူ ကီဿ္မိဿ္ပွဿ္ယူရပၯမုဿ္ထီဢ္တကပၯ ခီဖ်ိလဿမံးရွဿၯနရံၯ တဖဢ္န႔ဢ္လီၯ. တဿ္ကတိၯ Orthodox န႔ဢ္ဟဲအသးလဿ ဟ့ၯလ့ဢ္ က်ိာ္ ဒီး အခီပညီမ့ဿ္၀ဲ ႃႃတဿ္စူဿ္တဿ္နာ္လဿ အဘဢ္႗႗၊ မ့ဿ္လဿအ၀ဲသ့ဢ္စံး၀ဲလဿ အတဿ္စူဿ္တဿ္နာ္န႔ဢ္ဟဲလီၯစဿၯလဿ ပွၯတဿ္မဿဖိတဖဢ္အဃိလီၯ. အီၯသိၯဒီး အတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္အံၯအိဢ္သူဢ္လီၯစ့ဿ္ကီးအသးလဿ ကီဿ္မိဿ္ပွဿ္ ယူရပၯမုဿ္ႏုာ္တခီစ့ဿ္ကီး၊ ဒီးလဿတယံာ္ဒံးဘဢ္န႔ဢ္ ရၯလီၯအသးစ့ဿ္ကီးဆူ ကီဿ္မိဿ္ပွဿ္ အၯျဖံးကၯ အပူၯ ဒီး ဆူကီဿ္မိဿ္ပွဿ္အ့ရွၯအပူၯန႔ဢ္လီၯ. ဒီးခဲကနံဢ္အံၯ တဿ္တယာ္၀ဲလဿ အတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ဖိ နီဿ္ဂံဿ္ ကအိဢ္ ၀ဲဒဢ္ ၁၅၀ ကကြဲဿ္အခိဢ္အဃဿၯန႔ဢ္လီၯ. အီၯသိၯဒီး တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္အံၯဘဢ္တဿ္သ့ဢ္ညါစ့ဿ္ကီးအီၯလဿ အီၯသိၯဒီး ခဲးသလ့း (Orthodox Catholic)၊ ဟ့ၯလ့ဢ္အီၯသိၯဒီး (Greek Orthodox)၊ ဒီး အီၯသိၯဒီး မုဿ္ထီဢ္တကပၯ (Eastern Orthodox) န႔ဢ္လီၯ.

အီၯသိၯဒီး တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္တဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯအဖုဢ္

အီၯသိၯဒီးတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္အတဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯ အခီဢ္ထံးခီဢ္ဘိန႔ဢ္မ့ဿ္တဿ္တမံၯဃီဒီး ရိမဲခဲးသလ့း တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္အတဿ္စံဢ္ စိၯတဲစိၯန႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ဖဲ ခဲလ္စံဢ္ဒိၯအတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ဖးဒိဢ္ (Council of Chalcedon) အဆဿကတီဿ္န႔ဢ္ ပွၯခရံာ္ဖိလဿအအိဢ္လဿ မုဿ္ထီဢ္လီဿ္ခဿဢ္သး (Middle East)တဖဢ္ တဘဢ္သး၀ဲ ဒဢ္ တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္အတဿ္ဆဿတဲာ္ ဖဲပွၯခရံာ္ဖိလဿအအိဢ္လဿမုဿ္ႏုာ္တဖဢ္ ဘဢ္သူဢ္ဘဢ္ သး၀ဲဒဢ္အခါန႔ဢ္လီၯ.
အဆဿကတီဿ္အ၀ဲအံၯန႔ဢ္မ့ဿ္တဿ္ဆဿကတီဿ္လဿ မုဿ္ထီဢ္ခရံာ္ဖိတဖဢ္ ဒီးမုဿ္ႏုာ္ ခရံာ္ဖိတဖဢ္ အတဿ္ပာ္ သး တလီၯပလိာ္လိာ္အသးလဿ တဿ္စူဿ္တဿ္နာ္ အဖီခိဢ္ စးထီဢ္အိဢ္ထီဢ္၀ဲဒဢ္ န႔ဢ္လီၯ. တကးဒံးဘဢ္ ဖဲ ၈ ယၯဖွိဢ္နံဢ္န႔ဢ္ မ့ဿ္လဿပွၯမူၯစလ့ဢ္ ဖိတဖဢ္စးထီဢ္ ဒိဢ္စိဒိဢ္ကမီၯ ၀ဲဒဢ္ ဒီး ပဿ၀ဲဒဢ္ကီဿ္တဘ်ဳးဘ့ဢ္လဿ မုဿ္ထီဢ္လီဿ္ခဿဢ္သး တဿ္လီဿ္တဖဢ္အဃိ ဘံရွီးဒိဢ္လဿအအိဢ္ဖဲန႔ဢ္တဖဢ္ (ဘံရွီးဒိဢ္လဿ ၀့ဿ္အလဲးစါၾတံယါ၊ ဘံရွီးဒိဢ္လဿ ၀့ဿ္အၯတံၯအီး၊ ဒီးဘံရွီးဒိဢ္လဿ ၀့ဿ္ယရူၯရွလ့ဢ္) အတဿ္ လၯကပီၯစွၯလီၯဒိဢ္န႔ဿ္ဒံး ယၯဖွိဢ္နံဢ္ပူၯကြံာ္ တဖဢ္အပူၯန႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ ၀့ဿ္ခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯ (၀့ဿ္လဿရိမ့ၯအစီၯပၯဖးဒိဢ္ခီၯစတဲထဲ ဒုးကဲထီဢ္) ကဲထီဢ္ပွၯခရံာ္ဖိတဖဢ္အလီဿ္ခဿဢ္သးဖဲ နံဢ္ဖးဖီအဆဿ ကတီဿ္န႔ဢ္လီၯ (မ့ဿ္လဿပွၯမူၯစလ့ဢ္ဖိတဖဢ္ဒုးခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯတန႔ဿ္ဘဢ္အဃိန႔ဢ္လီၯ). ဖဲ ၈၆၄ နံဢ္န႔ဢ္ ခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯအမံးရွဿၯနရံၯလဿအမံၯဟူသဢ္ဖ်ါ လဿအမ့ဿ္ စၯရံ (St Cyril) ဒီးမဲးသိးဒံးယဿး (St Methodius) ခံဂၯ က်ိာ္ထံ၀ဲဒဢ္လံာ္စီဆွံ ဆူ စလးဘိၯနံး (Slavonic) အက်ိာ္အဃိ ပွၯစလးဘံး (Slavic) ဖိအါဂၯ ကဲထီဢ္ ပွၯအီၯသိၯဒီး ခရံာ္ဖိတဖဢ္န႔ဢ္လီၯ. တနံဢ္ဃီအတီဿ္ပူၯ ပွၯ ဘဿၯက့ရံၯယၯ (Bulgarian) ဖိတဖဢ္စ့ဿ္ကီး ကဲထီဢ္၀ဲဒဢ္ အီၯသိၯဒီး ခရံာ္ဖိအါအါဂီဿ္ဂီဿ္န႔ဢ္လီၯ. မ့မ့ဿ္ပွၯရဿရွါဖိတဖဢ္တခီ ဖဲ ၉၈၈ နံဢ္မး ကဲထီဢ္ကဒါက့ၯပွၯအီၯသိၯဒီး ခရံာ္ဖိ ဒီး အိဢ္၀ဲလဿဘံရွီး ဒိဢ္လဿခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯအတဿ္ပဿအဖီလာ္ တုၯလဿ ၁၄၄၈ နံဢ္တစုန႔ဢ္လီၯ.

တဿ္လီၯဖး

ဖဲ ၄ ယၯဖွိဢ္နံဢ္ ၀ံၯအလီဿ္ခံ တဿ္ဖ့ဢ္ဆဿ စးထီဢ္အိဢ္ထီဢ္အသးလဿ ခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯ ဒီး ရိမ့ၯ အဘဿဢ္စဿၯန႔ဢ္လီၯ. စးထီဢ္ ဖဲ၀့ဿ္ရိမ့ၯလီၯပွီဿ္ ဖဲပွၯမံၯစကုာ္ဖိတဖဢ္ ဟဲဒုးန႔ဿ္အီၯ လဿ ခ.န. ၄၇၆ နံဢ္၀ံၯ အလီဿ္ခံ န႔ဢ္ ပၯပၯလဿ၀့ဿ္ရိမ့ၯ ကဲထီဢ္ ပွၯလဿအအံးထြဲကြဿ္ထြဲ ပွၯခရံာ္ဖိလဿ အအိဢ္လဿမုဿ္ႏုာ္တကပၯန႔ဢ္လီၯ. တကးဒံးဘဢ္ တဲစ့ဿ္ကီး၀ဲလဿ ၀့ဿ္ရိမ့ၯန႔ဢ္ မ့ဿ္၀့ဿ္လဿစီၯပ့ဢ္တရူး အသြဢ္ခိဢ္အိဢ္၀ဲအလီဿ္န႔ဢ္လီၯ. မ့မ့ဿ္ဘံရွီးဒိဢ္လဿ ခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯ တဂၯစံး၀ဲလဿ ခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯ မ့ဿ္၀့ဿ္တ၀့ဿ္လဿ ရိမ့ၯအစီၯပၯဖးဒိဢ္အိဢ္၀ဲအလီဿ္ ဒီးမ့ဿ္တဿ္ပဿတဿ္ျပးအလီဿ္ခဿဢ္သးအဃိ ဘံရွီးလဿ ခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯ အပူၯကဘဢ္မ့ဿ္စ့ဿ္ကီး ပွၯအဒိဢ္ကတဿဿ္လဿ ပွၯခရံာ္ဖိခဲလဿာ္အဖီခိဢ္န႔ဢ္လီၯ.

တဿ္ဖ့ဢ္ဆဿဘဢ္ဃး မတဂၯလဿအဒိဢ္ကတဿဿ္ အံၯန႔ဢ္ အိဢ္တုၯ၀ဲဒဢ္လဿ ယၯဖွိဢ္နံဢ္တဘ်ဳးနံဢ္ အပူၯန႔ဢ္လီၯ. ဒီး လဿခံကတဿဿ္ တဿ္ဖ့ဢ္ဆဿအံၯဒုးအိဢ္ထီဢ္တဿ္လီၯဖး ဖးဒိဢ္ န႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဃးဒီး တဿ္စူဿ္တဿ္နာ္တကပၯ စ့ဿ္ကီး တဿ္ဖ့ဢ္ဆဿ အိဢ္ထီဢ္စ့ဿ္ကီးလဿ မုဿ္ထီဢ္ခရံာ္ဖိ ဒီး မုဿ္ႏုာ္ခရံာ္ဖိတဖဢ္ အဘဿဢ္စဿၯန႔ဢ္လီၯ. တမ့ဿ္ထဲလဿ တဿ္ဂ့ဿ္အံၯဧိၯဘဢ္၊ တဿ္ဂ့ဿ္ ပိာ္ထြဲ စ့ဿ္ကီးအခံ တဘ်ဳးမံၯလဿ အမ့ဿ္ တဿ္ဒုးကဲထီဢ္ ပွၯလဿအဖိအမါအိဢ္လဿ ပွၯစီဆွံ၊ ဒီးတဿ္သူကိဢ္မံဢ္လဿ တဿ္အီဢ္ဘူဢ္စီဆွံအဆဿကတီဿ္ စ့ဿ္ကီး ဒုးအိဢ္ထီဢ္တဿ္ဖ့ဢ္ဆဿဒိဢ္ထီဢ္လဿ မုဿ္ထီဢ္ခရံာ္ဖိ ဒီး မုဿ္ႏုာ္ခရံာ္ဖိတဖဢ္အဘဿဢ္စဿၯန႔ဢ္လီၯ.

တဿ္လီၯဖး ဖးဒိဢ္အိဢ္ထီဢ္လဿခံကတဿဿ္န႔ဢ္မ့ဿ္၀ဲဖဲ ခ.န. ၁၀၅၄ နံဢ္ ဖဲ ဘံရွီးဒိဢ္ မၯကဿၯ ခဲၯရူၯလၯရံယဿး (Patriarch Michael Cerularius) ကဲ၀ဲဒဢ္ ဘံရွီးဒိဢ္လဿ ခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯ အခါန႔ဢ္လီၯ. ဖဲနံဢ္ဖးဖီ ဘူးထီဢ္ကလဿာ္အဆဿကတီဿ္န႔ဢ္ တဿ္ကိး၀ဲဒဢ္တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္တဖဢ္၊ လီၯဆီဒဢ္တဿ္ တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္လဿ Lyons ဖဲနံဢ္ ၁၂၇၄ နံဢ္ ဒီး တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္လဿ Florence ဖဲ ၁၄၃၈-၁၄၃၉ နံဢ္ ဒ္သိးကမၯဃူမၯဖိး ပွၯမုဿ္ထီဢ္ခရံာ္ဖိ ဒီး ပွၯမုဿ္ႏုာ္ခရံာ္ဖိတဖဢ္ဘဢ္ဆဢ္ တဿ္မၯအံၯတကဲ ထီဢ္လိဢ္ထီဢ္ဘဢ္.

ဖဲအီၯတိၯမၯ ထဿး ဖိတဖဢ္ (Ottoman Turks) ဒုးန႔ဿ္၀ဲဒဢ္ ခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯ ဖဲ ခ.န. ၁၄၅၃ နံဢ္ ၀ံၯအလီဿ္ခံန႔ဢ္ အ၀ဲသ့ဢ္ပာ္ပနီဢ္၀ဲဒဢ္ ဘံရွီးဒိဢ္ လဿခီဢ္စတဲထံနိၯဖဿၯ လဿအမ့ဿ္ပွၯတဲတဿ္ပဿ လဿပွၯခရံာ္ဖိအက်ါမ့ဿ္ဂ့ၯ ဒီးလဿတဿ္ပဿတဿ္ျပးအပူၯမ့ဿ္ဂ့ၯ လဿထဿး (Turks) အဘီအမုဿ္အပူၯန႔ဢ္ လီၯ. ဘံရွီးဒိဢ္လဿခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯ ကဲဘဢ္ပွၯ အဒိဢ္ကတဿဿ္လဿ အီၯသိးဒီး တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္အပူၯ လဿနံဢ္ကယၯတဘ်ဳးကယၯ အပူၯန႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ ဖဲ ၁၉ ယၯဖွိဢ္နံဢ္ ဖဲအီၯသိၯဒီး တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ဖိ တဖဢ္မၯန႔ဿ္တဿ္ထူဢ္ဖ်ဲး လဿအီၯတိၯမၯထဿးဖိတဖဢ္ အတဿ္ပဿဖီလာ္အခါ အီၯသိၯဒီးတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ဖိ လဿအအိဢ္ လဿကီဿ္အဂၯတဖဢ္စးထီဢ္ ထုးလီၯဖးအသးလဿ ဘံရွီးဒိဢ္လဿ ခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯ အတဿ္ပဿတဿ္ဆွဿအဖီလာ္စ့ဿ္ကီး န႔ဢ္လီၯ. ဖဲ ၁၈၆၄ နံဢ္န႔ဢ္ အီၯသိၯဒီးလဿရိၯမ့နံယါတဖဢ္ထုးလီၯ ဖးအသး၊ ဒီး ဖဲ ၁၈၇၁ နံဢ္န႔ဢ္ အီၯသိၯဒီးလဿ ဘူၯက့ရံယါ တဖဢ္ထုးလီၯဖးအသး၊ ဒီး ဖဲ ၁၈၇၉ နံဢ္န႔ဢ္ အီၯသိၯဒီးလဿ စၯဘ့ရံယါ တဖဢ္ထုးလီၯဖးစ့ဿ္ကီး အသးလဿ ခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯအတဿ္ပဿ တဿ္ဆွဿ အဖီလာ္ စုာ္စုာ္လီၯ.

မ့မ့ဿ္အီၯသိၯဒီးတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္လဿ ရဿရွါတခီ ထုးလီၯဖးအသးဒီး ဘံရွီးဒိဢ္လဿခီၯစတဲထံနိၯဖဿၯ အတဿ္ပဿတဿ္ဆွဿအဖီလာ္ ဖဲ ခ.န. ၁၄၄၉ နံဢ္လံၯလံၯန႔ဢ္လီၯ. ဖဲ ၁၅၈၉ နံဢ္န႔ဢ္ ဘံရွီးဒိဢ္လဿ မီၯစကိၯ (Pariarchate of Moscow) စးထီဢ္အိဢ္ထီဢ္၀ဲဒဢ္န႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္သနာ္က့ ဘံရွီးဒိဢ္လဿ မီၯစကိၯ တဖဢ္ တကြဿ္ထြဲဘဢ္ တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္လဿတဿ္သဘ့်အပူၯဘဢ္. မ့မ့ဿ္တခီ ဘဢ္အိဢ္၀ဲဒဢ္လဿ ရဿရွါအစီၯပၯ စၯ (Tsars) အတဿ္ပဿအဖီလာ္န႔ဢ္လီၯ. ဖဲ ၁၇၂၁ နံဢ္ ဖဲစီၯပၯစၯဖံထဿဢ္ (Tsar Peter) ပဿတဿ္အစိၯ န႔ဢ္ စီၯပၯတဂၯအံၯ မၯဟးဂီၯကြံာ္၀ဲဒဢ္ ဘံရွီးဒိဢ္ အသႏူအဃိ၊ အီၯသိၯဒီး တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္လဿ ကီဿ္ရဿရွါအပူၯ အံၯ ဘဢ္အိဢ္က့ၯ၀ဲဒဢ္လဿစီၯပၯအတဿ္ပဿသႏူအဖီလာ္န႔ဢ္လီၯ. ဖဲ ၁၉၁၇ နံဢ္န႔ဢ္ တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္ကဒါက့ၯဘံရွီးဒိဢ္ သႏူ ဖဲတဿ္ပူထီဢ္လီထီဢ္ လဿကီဿ္ရဿရွါပူၯအဆဿကတီဿ္ ဘဢ္ဆဢ္ ရဿရွါခီၯမႜဴနံး ပဒိဢ္ မၯအဿမၯနး၀ဲ ပွၯအီၯသိၯဒီးခရံာ္ဖိတဖဢ္ နးနးကလဲာ္အဃိ ဘံရွီးဒိဢ္အတဿ္ပဿတဿ္ ဆွဿအံၯတလဲၯအသးလဿအဂ့ဿ္အ၀ီဘဢ္. ဒီးဖဲ ၁၉၉၁ နံဢ္ ဖဲဆိၯဘံၯယဲး အဘီအမုဿ္လီၯပွီဿ္ကြံာ္၀ဲ အစိၯမး အီၯသိၯဒီး အတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ အံၯ စးထီဢ္ အိဢ္ထီဢ္က့ၯ ဒီးဘံရွီးဒိဢ္အတဿ္ ပဿတဿ္ဆွဿ မူာ္မူာ္နီဿ္နီဿ္န႔ဢ္လီၯ.

အီၯသိၯဒီး အတဿ္စူဿ္တဿ္နာ္

လဿအီၯသိၯဒီး အတဿ္စူဿ္တဿ္နာ္အပူၯန႔ဢ္အ၀ဲသ့ဢ္စံး၀ဲဒဢ္လဿ အတဿ္စူဿ္တဿ္နာ္မ့ဿ္တဿ္နာ္လဿအ ဟဲလီၯစဿၯ လီၯသြဲဢ္လဿပွၯတဿ္မဿဖိတဖဢ္န႔ဢ္လီၯ.

ကစဿ္ခရံာ္ ဒီး နီဿ္မၯရံ

ဖဲယၯဖွိဢ္နံဢ္ထီဢ္သီတဖဢ္အပူၯ ဖဲ ခရံာ္ဖိခဲလဿာ္အတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ဖးဒိဢ္ အဆဿကတီဿ္ ပွၯခရံာ္ဖိတဖဢ္ အဿဢ္လီၯတူဿ္လိာ္၀ဲဒဢ္ တဿ္စူဿ္တဿ္နာ္ လဿအမ့ဿ္ယြၯသဿဂၯတဂၯဃီ၊ ဒီး ကစဿ္ခရံာ္န႔ဢ္ အိဢ္ဒီး အန႔ဆဿဢ္ခံခါ လဿအမ့ဿ္ယြၯအန႔ဆဿဢ္ ဒီး ဟီဢ္ခိဢ္ဖိအန႔ဆဿဢ္န႔ဢ္လီၯ. ဒီးတဿ္စူဿ္တဿ္နာ္တဖဢ္အံၯ ပကထံဢ္ဘဢ္အီၯလဿ အီၯသိၯဒီး အလံာ္သး၀ံဢ္ကစဿ္ယြၯအပူၯန႔ဢ္လီၯ.

တကးဒံးဘဢ္ လဿကစဿ္ခရံာ္ အဃိ နီဿ္မၯရံစ့ဿ္ကီး ဘဢ္တဿ္ပာ္အီၯဒ္အမ့ဿ္ ကစဿ္ယြၯအမိဿ္န႔ဢ္လီၯ. ဖဲအ၀ဲသ့ဢ္ဃ့ဘါထုကဖဢ္ အဆဿကတီဿ္ အ၀ဲသ့ဢ္ဃ့တဿ္ဆူနီဿ္မၯရံအအိဢ္ မ့ဿ္လဿ နီဿ္မၯရံ မ့ဿ္ပွၯလဿအဘူးတံဿ္ဒီး ကစဿ္ခရံာ္ န႔ဢ္လီၯ.

တဿ္အလုဿ္အလဿ္စီဆွံတဖဢ္

ဒ္ရိမဲခဲးသလ့းတဖဢ္အသိး၊ အီၯသိးဒီးစ့ဿ္ကီး အလုဿ္အလဿ္စီဆွံအိဢ္စ့ဿ္ကီး၀ဲႏြံမံၯန႔ဢ္လီၯ. အလုဿ္အလဿ္စီဆွံ ကတဿဿ္တခါမ့ဿ္၀ဲ တဿ္အီဢ္ဘူဢ္စီဆွံ (Eucharist)၊ ဒီး အဂၯတဖဢ္မ့ဿ္၀ဲ တဿ္ဒိးစူဿ္ဒိးဘ်ဿ (Baptism) ခီဖ်ိလဿတဿ္ဒိးဘ်ဿအသးလဿထံဒီတဂၯ၊ တဿ္တူဿ္လိာ္ပွၯ လဿအကကဲ ထီဢ္တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ဖိတံဿ္နီဿ္ (Confirmation) ဖဲတဿ္ဒိဘ်ဿထံ၀ံၯတဘ်ီဃီအခါ၊ တဿ္တူဿ္တဿ္လဿတဿ္ ဒဲးဘးအဃိ (Penance)၊ တဿ္ဒိးပာ္စု (Holy Order)၊ တဿ္တ့တဿ္ဖ်ီ (Marriage)၊ ဒီး တဿ္ဃ့ထုကဖဢ္လဿ ပွၯဆိးက့အဂီဿ္ (Anointment of the sick) တဖဢ္န႔ဢ္လီၯ.

တဿ္အိဢ္တဂၯ

အီၯသိၯဒီး အတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္တူဿ္လိာ္၀ဲဒဢ္ ပွၯလဿအအိဢ္ဒီးအဖိအမါတဖဢ္ လဿကကဲထီဢ္ ပွၯလုဿ္တဿ္အဒိဢ္သ့ န႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္လဿတဿ္ကဃုထဿထီဢ္ဘံရွီးတခီ တဿ္ဃုထဿ၀ဲဒဢ္ လဿ ပွၯလဿအဖိအမါတအိဢ္ မ့တမ့ဿ္ ပွၯလဿအအိဢ္တ့ဿ္ခြါကမဲ တဖဢ္န႔ဢ္လီၯ.

တဿ္ဂီၯတဿ္ဖီဢ္တဖဢ္

လံာ္စီဆွံအလီဿ္လံၯတကၾတဴဿ္ၾတီ၀ဲဒဢ္ တဿ္တ့ထီဢ္တဿ္ဂီၯတဿ္ဖီဢ္လဿတဿ္ကဘါအီၯအဂီဿ္ ဆူဢ္ဆူဢ္ကလဲာ္န႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ အီၯသိၯဒီး အပွၯကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့တဖဢ္စံး၀ဲလဿ ကစဿ္ယြၯမ့မ့ဿ္ ယြၯတဂၯလဿပထံဢ္အီၯတသ့ဘဢ္ဒဢ္ကယဿာ္ ဖဲယြၯဖိခြါကဲထီဢ္ပွၯကညီ အခါ ယြၯလဿပထံဢ္အီၯ တသ့ဘဢ္တဂၯအံၯ ပထံဢ္အီၯသ့ခီဖ်ိလဿခရံာ္အဃိန႔ဢ္လီၯ. လဿတဿ္န႔ဢ္အဃိ ကစဿ္ခရံာ္ အဂီၯန႔ဢ္ ဒုးနဲဢ္ဖ်ါထီဢ္၀ဲဒဢ္ တဿ္မ့ဿ္တဿ္တီဘဢ္ဃးကစဿ္ယြၯအတဿ္ဟဲလီၯဆူဟီဢ္ခိဢ္ခ်ဿန႔ဢ္လီၯ. တကးဒံးဘဢ္ မ့ဿ္လဿကစဿ္ခရံာ္အဂီၯ ဒီးပွၯစီဆွံတဖဢ္အဂီၯ အဃိ အ၀ဲသ့ဢ္အနီဿ္ကစဿ္ဒဢ္၀ဲ အိဢ္ဒီးတဿ္ရ့လိာ္အသး ဘူးဘူးတံဿ္တံဿ္ဒီး ပွၯစီဆွံတဖဢ္ ဒီး ကစဿ္ခရံာ္ သ့၀ဲဒဢ္န႔ဢ္လီၯ.

တဿ္္ကတိၯလဿခံ

အစိၯအဆဿကတီဿ္ခဲအံၯအီၯသိၯဒီး အတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္တဖဢ္မ့ဿ္တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္လဿအသဘ့်တဖဢ္န႔ဢ္လီၯ. တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္တဖုဒီး တဖု န႔ဢ္ပဿလီၯဒဢ္အကစဿ္အသးဒဢ္၀ဲ ဒီး အိဢ္စ့ဿ္ကီးဒီး အဘံရွီးဒဢ္၀ဲစုာ္စုာ္န႔ဢ္လီၯ. အီၯသိၯဒီး တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္တဖဢ္အံၯ အိဢ္ဒီး တဿ္စူဿ္တဿ္နာ္တမံၯဃီ၊ ဒီး အိဢ္ဒီး တဿ္ဘ်ဿတမံၯဃီ လဿတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္အတဿ္သူဢ္လီၯအသးအပူၯန႔ဢ္လီၯ. ထဲဒဢ္တမံၯလဿက်ိာ္လဿ တဿ္သူအီၯလဿတဿ္ဘူဢ္ တဿ္ဘါအဆဿကတီဿ္န႔ဢ္လီၯဆီလိာ္အသး လဿထံကီဿ္တကီဿ္ဒီးတကီဿ္အပူၯန႔ဢ္လီၯ. ဘံရွီး လဿတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္တဖဢ္အပူၯန႔ဢ္ ဘဢ္တဿ္ကိးစ့ဿ္ကီးအီၯလဿ Patriarch, Metropolitan, ဒီး Archbishop န႔ဢ္လီၯ.

ဟံးန႔ဿ္အီၯလဿ Microsoft Encarta အပူၯန႔ဢ္လီၯ.

Posted in: ခရံာ္ဖိတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္