လါသလ့ၯအဂ့ဿ္လဿ ကညီဖိ ၾကဿးသ့ဢ္ညါ

ပွၯကညီအလံာ္နံဢ္လံာ္လါ ဘဢ္တဿ္သန႔ၯထီဢ္အသးလဿပွၯကညီကလုာ္ အတဿ္မၯခိဢ္သ့ဢ္ လဿအမ့ဿ္ တဿ္မၯခုးအတဿ္မၯ၊ လါလဲၯတရံးဟီဢ္ခိဢ္ဒီး ဟီဢ္ခိဢ္လဲၯတရံးမုဿ္ အဖီခိဢ္န႔ဢ္လီၯ. ဒ္ပစံးတဿ္အသိး လါအမံၯ အသဢ္န႔ဢ္ သန႔ၯအသးလဿ ခုးအတဿ္မၯ၊ လါတလါဒီးတလါ အနံၯအသီန႔ဢ္ သန႔ၯအသးလဿ လါလဲၯတရံးဟီဢ္ခိဢ္ အမုဿ္နံၯမုဿ္သီ လဿအမ့ဿ္၀ဲ ၂၉ ၁/၄ သီ၊ ဒီး ဒ္သိးတဿ္ဆဿကတီဿ္ ကဘဢ္လီဿ္ ဘဢ္စးက့ၯအဂီဿ္န႔ဢ္ ဘဢ္ထိဢ္လိၯလီၯက့ၯလဿ ဟီဢ္ခိဢ္လဲၯတရံးမုဿ္ တ၀ီ အမုဿ္နံၯမုဿ္သီ လဿအမ့ဿ္၀ဲ
၃၆၅ ၁/၄ သီန႔ဢ္လီၯ. အဃိ ပွၯကညီအလံာ္နံဢ္လံာ္လါအံၯ ပထံဢ္လဿ အလီၯပလိာ္အသးလဿ တရူး၊ ဘံဢ္ယဲးနဢ္၊ ပယီၯ၊ ဒီး ရဿဢ္ခဿဢ္ အလံာ္နံဢ္လံာ္လါဒီး တဿ္လီၯဖး တအိဢ္အါအါဘဢ္န႔ဢ္လီၯ. ပွၯကညီ အလါခီဢ္ထံး မ့တမ့ဿ္ နံဢ္ထီဢ္သီ (နံဢ္က်ိး) အလါလဿ ပလံာ္နံဢ္လံာ္လါအပူၯန႔ဢ္ မ့ဿ္၀ဲ ႃႃလါသလ့ၯ႗႗ ဒီး ပွၯတနီၯကိး၀ဲလဿ ႃႃလါတလ့ၯ႗႗ န႔ဢ္လီၯ.

ဘဢ္ဃး ႃႃလါသလ့ၯ႗႗ အခီပညီန႔ဢ္ ပဒိဢ္စီၯအီဢ္လး လဿအမံၯဟူသဢ္ဖ်ါလဿ အကြဲးပွၯကညီ အတဿ္ စံဢ္စိၯတဲစိၯ ပာ္ဖ်ါ၀ဲဒဢ္လဿ အမ့ဿ္ တဿ္သဘ်႕ အလါလီၯ. ခုးအတဿ္မၯ ဘဢ္တဿ္မၯအီၯ လဿာ္ဂံဿ္လဿာ္ ဘါလဿ ဒီနံဢ္ညါ၀ံၯဒီး ဘုဧိၯဟုဧိၯတဖဢ္ ဘဢ္တဿ္ပာ္ဖွိဢ္က့ၯအီၯလဿ စဲးဧိၯဖီဧိၯအပူၯဒီး လါပ်ဳၯလဿ ပွၯဟူထီဢ္မိၯထီဢ္ က့ၯပွၯသံအဃံအကြဲ အလါ လဲၯပူၯကြံာ္ လံအဃိ မၯအသးဒ္ တဿ္ဘိဢ္ဖးဒိဢ္ လီၯတဲာ္ ကြံာ္၀ဲဒီး န႔ဿ္ဘဢ္တဿ္သဘ်႕၊ ဒီး မ့ဿ္မးတဿ္ဆဿကတီဿ္လဿ အပွဲၯဒီး တဿ္သူဢ္ခုသးခု တဿ္သူဢ္ဖွံ သးညီန႔ဢ္လီၯ. ပွၯသးပွဿ္ အတဿ္ပာ္ဖ်ါ ဘဢ္ဃးလါသလ့ၯ အခီပညီစံး၀ဲ၊ - ႃႃတလ့ၯဒူတလ့ၯသံဢ္႗႗ အခီ ပညီ မ့ဿ္၀ဲ ဒ္တဿ္ဆွဢ္ခုးဆွဢ္သံဢ္ ဒီး တဿ္စးထီဢ္ဖဲးခုးဖဲးသံဢ္အဆဿကတီဿ္လီၯ. တနီၯပာ္ဖ်ါလဿ ႃႃသလ့ၯ မဲာ္သလ့ၯနါ႗႗ ဒီး အခီပညီမ့ဿ္၀ဲ စီဢ္ထီဢ္မဲာ္စီဢ္ထီဢ္နါလဿ တဿ္မၯအသီအဂီဿ္န႔ဢ္လီၯ. ပွၯကညီ သးပွဿ္လဿပ်ဿၯတဖဢ္ ပာ္ဖ်ါထီဢ္ လါသလ့ၯ အခီပညီ ဒ္အဘဢ္တဿ္ကြဲးဖ်ါအီၯလဿ ကညီ-အဲကလံး အလံာ္ခီယ့ၯ - (Karen English Dictionary) အပူၯဒီး ဖဲကဘ်ံးပၯ (၁၁၈၂) ပာ္ဖ်ါ၀ဲဒဢ္လဿ လါသလ့ၯ ဒီး လါတလ့ၯ အခီပညီလဿ ႃႃLeave a marfin unoccupied႗႗ ဒီးဖဲ ကဘ်ံးပၯ (၆၉၈) န႔ဢ္ ပာ္ဖ်ါ၀ဲဒဢ္ လဿ - ႃႃSomething attenuated and intermediate, Serving merely as a Connection between one thing and another. Go from one spot to another to find ground fit a rice field, name of a month on the year answering in part of January because that is the Season for Looking out new spots for rice fields႗႗ န႔ဢ္လီၯ.

ဒ္သိး ဖိလံၯလဿခံလဿလာ္သ့ဢ္တဖဢ္ ကသ့ဢ္ညါလါသလ့ၯ အဆဿကတီဿ္အဂီဿ္န႔ဢ္ သးပွဿ္မၯတ့ဿ္ထါ ဒီးစံး၀ဲ - ႃႃဒဿမုဿ္ထူဢ္ဟါသလ့ၯလါ႗႗ ဒီး အခီပညီမ့ဿ္၀ဲ ဟါခီလီၯ မုဿ္လီၯႏုာ္ဒီး ဖဲဆဢ္တဖဢ္ အိဢ္ဖ်ါထီဢ္ အခါ န႔ဢ္ဆဢ္ဒဿမုဿ္ထူဢ္ (အိဢ္လဿပခိဢ္လိၯလိၯ) မ့ဿ္၀ဲ လါသလ့ၯ အကတီဿ္န႔ဢ္လီၯ. ဟီဢ္ခိဢ္လဲၯတရံး မုဿ္တ၀ီ န႔ဢ္ယံာ္၀ဲ ၃၆၅ ၁/၄ သီ၊ ဒီးဆဢ္ဒဿမုဿ္ထူဢ္ ဖဲမုဿ္လီၯႏုာ္ ၀ံၯအဆဿကတီဿ္စ့ဿ္ကီး လီၯပလိာ္ အသးလဿ ဟီဢ္ခိဢ္ လဲၯတရံးမုဿ္တ၀ီ န႔ဢ္အဃိ ကယံာ္၀ဲ ၃၆၅ ၁/၄ သီန႔ဢ္လီၯ. အဲကလံး အလံာ္နံဢ္ လံာ္လါ လဿအသန႔ၯအသးလဿ ဟီဢ္ခိဢ္လဲၯတရံးမုဿ္တ၀ီ ဒီး တနံဢ္န႔ဢ္အိဢ္၀ဲ ၃၆၅ ၁/၄ သီလီၯ. ဆဢ္ဒဿမုဿ္ထူဢ္ ဖဲမုဿ္ဟါလီၯဆဢ္ တဖဢ္ အိဢ္ဖ်ါထီဢ္အခါန႔ဢ္ ပမ့ဿ္ဒြးလဿ အဲကလံးအလံာ္နံဢ္လံာ္လါ ဒီး ကဘဢ္၀ဲဖဲ လါယႏူၯအါရံၯ သဿႏြံတႏြံ အတီဿ္ပူၯန႔ဢ္လီၯ. မ့မ့ဿ္ ဖုဆဢ္ယ့ဢ္ တခီ ပာ္ဖ်ါလဿ လါသလ့ၯ အဆဿကတီဿ္လဿထါ စံး၀ဲ ႃႃသလ့ၯအလါ သ့ဢ္လဢ္ဘီ႗႗ ဒီး အခီပညီမ့ဿ္၀ဲ၊ သ့ဢ္လဢ္မ့ဿ္ဘီထီဢ္ဒီး ပဘဢ္သ့ဢ္ညါလဿ လါသလ့ၯအကတီဿ္ န႔ဢ္လီၯ.

လါအမံၯအသဢ္လဿ အအိဢ္လဿ ပပွၯကညီအလံာ္နံဢ္လံာ္လါန႔ဢ္ အိဢ္သန႔ၯအသးလဿ တဿ္မၯခုး (ေတာင္ယာ) အဃိ ဘဢ္ဃးတဿ္ဖံးတဿ္မၯလဿ ပကဘဢ္မၯလဿ လါသလ့ၯအပူၯအဂီဿ္န႔ဢ္ သးပွဿ္ပာ္ဖ်ါ လဿထါဒီး စံး၀ဲ၊ - ႃႃဒဿမုဿ္ထူဢ္ဟါသလ့ၯလါ႗႗ ႃႃဒဿမုဿ္ထူဢ္ ပွၯကူာ္ပွၯဖဲး၊ ဒဿမုဿ္ဃ့ဿ္လီၯပွၯဒြဲဢ္လဲး႗႗ န႔ဢ္လီၯ. အခီပညီ မ့ဿ္၀ဲ မုဿ္လီၯႏုာ္ဒီး ဖဲဆဢ္တဖဢ္အိဢ္ဖ်ါထီဢ္အခါ ဆဢ္ဒဿမုဿ္မ့ဿ္ထူဢ္ဒီး မုဿ္လါသလ့ၯ အဆဿကတီဿ္၊ ဆဢ္ဒဿမုဿ္ထူဢ္ဒီး ပွၯဘဢ္ကူာ္ဘဢ္ဖဲးအဆဿကတီဿ္၊ ဒီးဆဢ္ဒဿမုဿ္ မ့ဿ္ဃ့ဿ္လီၯဒီး ပွၯဒြဲဢ္ လဲးအဆဿကတီဿ္န႔ဢ္လီၯ.

မုဿ္နံၯမုဿ္သီလဿ လါသလ့ၯအဂီဿ္န႔ဢ္ သးပွဿ္မၯတ့ဿ္ထါဒီး စံး၀ဲ - ႃႃနီဿ္ပီၯမူဒီးနီဿ္ပီၯစ့၊ လိာ္ကြဲသလ့ၯ ဟီဢ္ကီၯဒ့၊ နီဿ္ပီၯစ့ဒီးနီဿ္ပီၯမူ၊ လိာ္ကြဲသလ့ၯဟံဢ္လဿပူၯ႗႗ န႔ဢ္လီၯ. တဿ္တဲဒိဖိလဿ အဘဢ္တဿ္ပာ္ဖ်ါ လဿအံၯအပူၯ ပာ္ဖ်ါထီဢ္၀ဲဒဢ္ လဿမုဿ္ဃါဖိဒီပုဿ္၀ဲဿ္ ခံဂၯလဿအမ့ဿ္ နီၯပီၯမူဒီး နီဿ္ပီၯစ့ ဆု၀ဲဘုလဿ လါပူၯ ဒီး ၀ဲဿ္နီဿ္ပီၯမူ အဂံဿ္အဘါအိဢ္အဃိ ဘဢ္ဆု၀ဲ (၂၉) နၯလီၯ. မ့မ့ဿ္အပုဿ္ နီဿ္ပီၯစ့တခီ မ့ဿ္လဿ အဂံဿ္ဆံးဘါစဿ္ အဃိဘဢ္ဆု၀ဲ (၃၀) နၯလီၯ. မုဿ္ဃါဖိဒီပုဿ္၀ဲဿ္ခံဂၯအံၯ ဆု၀ဲ၊ ၀ဲဿ္၀ံၯ ပုဿ္ဒီးပုဿ္၀ံၯ၀ဲဿ္ ယဿ္ခီယဿ္ခီ အဃိ မုဿ္နံၯမုဿ္သီလဿ လါတလါအပူၯန႔ဢ္ ပကဘဢ္ဂံဿ္အီၯ (၂၉) ဒီး (၃၀) သီ၊ ယဿ္ခီ ယဿ္ခီ န႔ဢ္လီၯ. နီဿ္ပီၯမူမ့ဿ္၀ဲ၀ဲဿ္ကိဒီး ဆုဘဢ္၀ဲ (၂၉) နၯအဃိ ပလါ၀ဲဿ္ကိလဿအမ့ဿ္၀ဲ သလ့ၯကဘဢ္ မ့ဿ္၀ဲ (၂၉) သီ၊ ဒီးပကဘဢ္ဂံဿ္အီၯ (၂၉) သီ၀ံၯ၊ (၃၀) သီဒီး ဆူညါ ကြ႕ဿ္ကြ႕ဿ္လီၯ. ဒ္န႔ဢ္အသိး လါ၀ဲဿ္ကိဖိလဿ ပွိဿ္အလံာ္နံဢ္လံာ္လါမ့ဿ္၀ဲ (ထဲဢ္ခိးဖိဢ္) န႔ဢ္ ပွၯသးပွဿ္လဿပ်ဿၯသ့ဢ္အီၯ (၂၉) သီန႔ဢ္ ပထံဢ္ဘဢ္အီၯသ့လဿ (Pwo Karen Spelling Book) ကဘ်ံးပၯ (၅၂) န႔ဢ္လီၯ. ဒ္န႔ဢ္အသိး ပယီၯ၊ ရဿဿ္ခဿဢ္၊ တရူး အလါ၀ဲဿ္ကိလဿအမ့ဿ္၀ဲ လါသလ့ၯန႔ဢ္ တဿ္ပာ္အီၯ (၂၉) သီ ယဿ္ခီယဿ္ခီန႔ဢ္ လီၯပလိာ္ အသးလဿ ပွၯကလုာ္ဂၯ အလံာ္နံဢ္လံာ္လါ လဿအသန႔ၯအသးလဿ လါလဲၯတရံး ဟီဢ္ခိဢ္ (Lunnar Calendar) လဿတလါန႔ဢ္ အိဢ္၀ဲ ၂၉ ၁/၂ သီန႔ဢ္လီၯ. တလါန႔ဢ္ ပမ့ဿ္ပာ္ (၁၉ ၁/၂) သီဒီး မုဿ္နံၯမုဿ္သီ ကဘ်ဲဢ္လဿအမ့ဿ္၀ဲ (၁/၂) န႔ဢ္ မ့ဿ္တဿ္ကီတမံၯလဿ ကဘဢ္ဒုးကဲထီဢ္ (၁) သီအဃိ လါခီဢ္ထံးန႔ဢ္ ပာ္၀ဲ ဒဢ္ ၂၉ သီ ဒီးကအိဢ္တ့ဿ္ (၁/၂) သီန႔ဢ္ ဘဢ္တဿ္ပာ္ဖွိဢ္က့ၯအီၯလဿခံတလါဒီး လါလဿခံတလါ ကဲထီဢ္ (၂၉ ၁/၂ + ၁/၂) ၃၀ သီန႔ဢ္လီၯ.

ပွၯကညီအလါ အမံၯအသဢ္န႔ဢ္ ဘဢ္တဿ္ယုဿ္န႔ဿ္အမံၯလဿ န႔ဆဿဢ္အတဿ္မၯအသးအဆဿကတီဿ္ဒီး ဖီလဿ အဖးထီဢ္တကလုာ္အံၯ အမံၯအသဢ္လီၯ. ဒ္ပယီၯအတဿ္ကတိၯလဿ အစံး၀ဲ ႃႃရာသီမသိ ပန္းႏွင့္ညွိ႗႗ အသိး ဖီခႜဿဢ္ရံဢ္န႔ဢ္ ပွၯကညီကိးအီၯလဿ ဖီသလ့ၯအဃိ ဖဲလါသလ့ၯအဆဿကတီဿ္န႔ဢ္ ဖီသလ့ၯကဘဢ္ဖီထီဢ္ဖးထီဢ္အဆဿကတီဿ္န႔ဢ္လီၯ.

ပွၯကညီမိဿ္လုပဿ္လဿ္ မ့ဿ္၀ဲ တဿ္အီဢ္တၯသဢ္ဆိအမူး၊ တဿ္ဟူထီဢ္မိၯထီဢ္က့ၯ ပွၯသံအဃံအမူး၊ ဒီး တဿ္ထီဢ္ဟံဢ္သီဃီသီ အမူးတဖဢ္လီၯ. လီၯဆီဒဢ္တဿ္ လဿလါပ်ဳၯအပူၯန႔ဢ္ ပွၯဟူထီဢ္မိၯထီဢ္က့ၯ ပွၯသံတဖဢ္ အဃံဒီးခ်ါ၊ (ဖဢ္ဆါ) လဿအအိဢ္လဿ ဖဢ္ကပူၯန႔ဢ္ တဿ္တ၀ာ္လီၯဆူ ဟီဢ္ခိဢ္လိၯဘဢ္. မ့ဿ္၀ဲ ပ်ဳၯတဖဢ္ သးခု၀ဲအလါ ဒီး မ့ဿ္ထံကိဿ္ကီဿ္ကိဿ္ အဆဿကတီဿ္အဃိ ပာ္ဖွိဢ္၀ဲဖဢ္ဆါဒီး လီၯဂာ္ ဒ္ပယီၯအလါ (ျပာသို) န႔ဢ္လီၯ. အဃိ လါလဿ ပွၯပာ္ဖွိဢ္ဖဢ္ဆါ၊ ဟူထီဢ္မိၯထီဢ္က့ၯ ပွၯသံအဃံ အလါလဿ အမ့ဿ္၀ဲ လါပ်ဳၯပူၯမးဒီး တုၯလဿလါသလ့ၯလဿ အပွဲၯမးဒီး တဿ္သူဢ္ခုသးခုဒီး မၯ၀ဲနံဢ္ထီဢ္ သီအမူသးဖွံ န႔ဢ္လီၯ. ပွၯကညီသးပွဿ္ လဿပ်ဿၯမၯ၀ဲ နံဢ္ထီဢ္သီအမူးသးဖွ့န႔ဢ္ လီၯဂာ္ဒီး ပွၯလုဿ္ထီဢ္ တဿ္ဒီး လဿလါအံၯအပူၯ ပွၯဆွဢ္ခုးဆွဢ္သံဢ္ဒီး ဘွီထီဢ္ဟံဢ္သီဃီသီ ဒီးမၯ၀ဲ တဿ္ထီဢ္ဟံဢ္သီ အမူး န႔ဢ္လီၯ.

လါသလ့ၯအံၯ ဘဢ္တဿ္ထိဢ္လီၯအီၯလဿ အဲကလံး အလံာ္နံဢ္လံာ္လါ (ဟီဢ္ခိဢ္ဒီဘ့ဢ္အလံာ္နံဢ္လံာ္လါ - Solar Calendar) ဒီး ပယီၯအလံာ္နံဢ္လံာ္လါ လဿအဘဢ္သန႔ၯ (Lunar Dictionary) အပူၯမ့ဿ္ဂ့ၯ၊ လဿအမဲရကၯ ဘ်ဿထံခရံာ္ဖိ အမံးရွဿဢ္နရံဢ္လဿ အမ့ဿ္၀ဲ (Rev. E.B Cross) သရဢ္ႀကီဢ္သးပွဿ္ဒီး (Rev. Marshall) သရဢ္မါရွဿဢ္တဖဢ္ အတဿ္ကြဲးဖ်ါဖဲ ၁၈၄၅-၆၀ နံဢ္အပူၯ ဒ္ကညီသးပွဿ္တဖဢ္ အတဿ္ ပာ္ဖ်ါအသိးန႔ဢ္ ပထံဢ္ဘဢ္လဿ သလ့ၯလါအံၯ တဿ္ဒုးဘဢ္ထြဲ အီၯလဿ လါယႏူၯအါရံၯ လဿအအိဢ္လဿ စိလဢ္ အလံာ္နံဢ္လံာ္လါ အပူၯန႔ဢ္လီၯ. လဿခံတုၯလီၯလဿ ၁၉၃၇ နံဢ္ဖဲ တဿ္ပတံထီဢ္ ဒ္သိးတဿ္ကပာ္ ဂဿဿ္ပာ္က်ဿၯ ပပွၯကညီနံဢ္ထီဢ္သီ အခါန႔ဢ္ ပနံဢ္ထီဢ္သီ အမုဿ္နံၯလဿအမ့ဿ္၀ဲ သလ့ၯလါထီဢ္ (၁) သီ ဘဢ္တဿ္ဒုးဘဢ္ထြဲအီၯလဿ ပယီၯအလါ (ျပာသို) လါထီဢ္ (၁) သီန႔ဢ္လီၯ.

သးပွဿ္စီၯကႜီဢ္စဿဿ္ဒံၯဖိမ့ အနီဿ္ကစဿ္ဒဢ္၀ဲ ပာ္ဖ်ါထီဢ္၀ဲလဿ ဖဲပွၯကညီနံဢ္ထီဢ္သီအံၯ ဒ္သိး တဿ္ကပာ္ က်ဿၯအီၯအဂီဿ္န႔ဢ္ ဘဢ္တဿ္ဟ့ဢ္ထီဢ္ဆူ ဘ်ီဢ္ဒိဢ္ဖဲ ၁၉၃၇ နံဢ္အခါ န႔ဢ္ဘ်ီဢ္ဒိဢ္တဖဢ္တပာ္ ဂဿဿ္ပာ္က်ဿၯ ၀ဲဘဢ္န႔ဢ္လီၯ. ပမ့ဿ္ကြဿ္လဿ ဘ်ီဢ္ဒိဢ္အတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္လဿ အဘဢ္တဿ္မၯအီၯဖဲ ၂၃. ၈. ၃၇ အနံၯ အတဿ္ကြဲးနီဢ္၊ ဖဲကဘ်ံးပၯ ၃၂၇ န႔ဢ္ဒီး ပထံဢ္ဘဢ္လဿ ဘ်ီဢ္ဒိဢ္တပာ္ဂဿဿ္ပာ္က်ဿၯ၀ဲဘဢ္ န႔ဢ္လီၯ. အဃိ သးပွဿ္ကႜီန္စဿဿ္ဒံဢ္ဖိမ့ အတဿ္ပတံထီဢ္လဿ အမ့ဿ္၀ဲ (Karen New Year Recognition Act, 1937) န႔ဢ္ ပထံဢ္အီၯတသ့ဘဢ္န႔ဢ္လီၯ. မၯကဒီး ဘဿမဢ္ကစဲး (Burma Gazette) လဿအဟးထီဢ္ဖဲ ၂၈. ၈. ၃၇ အနံဢ္အပူၯန႔ဢ္ သးပွဿ္စီၯကႜီန္စဿဿ္ဒံဢ္ဖိမ့ အတဿ္ဆွဿႏုာ္အနီဢ္ဂံဿ္ (၂၆) (Bill No 26, 1937) အပူၯန႔ဢ္ စ့ဿ္ကီး တဿ္ပာ္ဖ်ါဒ္သိး တဿ္ကပ်ဿ္ရူဧိၯတ့ဧိၯစ့ဿ္ကီး တအိဢ္၀ဲဘဢ္ လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ သရဢ္ဒိဢ္စဢ္ဘီဢ္ (အိဢ္ဘံဢ္အံ၊ ခ့ဢ္မအဢ္အ့ခႜ္) လဿအမ့ဿ္ ပွၯကူဢ္လိာ္တဿ္လဿ ဘ်ီဢ္ဒိဢ္ထးခီ တခီ ကဲခိဢ္ကဲနဿ္ဒီး အိဢ္ဖွိဢ္ကတိၯသကိး တဿ္လဿကိတိာ္ စီၯဟဢ္သဢ္၀ံၯ ဟ့ဢ္ထီဢ္ဆူ ဒီးကထဿဢ္ ဘးမီဢ္ ပဒိဢ္ပဿထံကီဿ္ကရဿသတးဒီး ဘဢ္အသးအဃိ စူးကါ၀ဲ (Cabinet Executive Power) ဒီး ဟ့ဢ္ထီဢ္ကဒီးဆူ အဲကလံးအပဒိဢ္ ကါ၀နဿဢ္ အအိဢ္ဒီး ပဒိဢ္ဖးဒိဢ္ဘဢ္ အသးအဃိ ဟ့ဢ္ပွၯမုဿ္ သဿနံၯ သဘ်႕ဒီး ရၯလီၯဒုးသ့ဢ္ညါ ၀ဲလဿ (Negotiable Instruments Act) န႔ဢ္လီၯ.

ပနံဢ္ထီဢ္သီ အဆိကတဿဿ္လဿအမ့ဿ္၀ဲ ၂၆၇၆ နံဢ္ လါသလ့ၯထီဢ္ (၁) သီ အမုဿ္နံၯအံၯ လီၯဘဢ္၀ဲဖဲ အဲကလံး အမုဿ္နံၯ ၁၉၃၈ နံဢ္ လါယႏူၯအါရံၯ (၁) သီ အနံၯန႔ဢ္လီၯ. လဿပယီၯ အလံာ္နံဢ္လံာ္လါ တခီ လီၯဘဢ္၀ဲဖဲ ၂၁. ၁၂. ၃၈ အနံၯလီၯ. အဃိ လဿဟီဢ္ခိဢ္ဒီဘ့ဢ္ အလံာ္နံဢ္လံာ္လါလဿ ၁၉၃၈ နံဢ္အဂီဿ္ န႔ဢ္ ပွၯကညီနံဢ္ထီဢ္သီ အခီဢ္ထံးတဘ်ီလီၯဘဢ္၀ဲဖဲ ၁. ၁. ၃၈ အနံၯဒီး ခံဘ်ီတဘ်ီ လီၯဘဢ္၀ဲဖဲ ၂၁. ၁၂. ၃၈ အနံၯဒီး ဖဲ ၁၉၃၉ အပူၯန႔ဢ္ နံဢ္ထီဢ္သီ တအိဢ္၀ဲဘဢ္န႔ဢ္လီၯ. အဃိ ပွၯကညီခိဢ္နဿ္ (၅) ဂၯလဿ အမ့ဿ္ စဿဢ္စဢ္စံဢ္ဖိ၊ ပီဿ္ရီစံးတနံဢ္လူဢ္နံဢ္၊ ကိတိာ္စီၯပ့ဢ္သဢ္၊ အူလးဖ့ဢ္ (ပအိး) ဒီး မါရႊ႕ဢ္ဘး တဖဢ္ အတဿ္ဆွဿလီၯ အတဿ္ဆဿဂ့ၯတဿ္ကစီဢ္ဆူ ကညီကမ်ဿဿ္အအိဢ္န႔ဢ္ မုဿ္နံၯကဘဢ္မ့ဿ္၀ဲ ၂၁. ၁၂. ၃၈ အနံၯသနာ္က့ဖဲ ၁၉၃၈ နံဢ္အံၯ နံဢ္ထီဢ္သီအိဢ္၀ဲခံဘ်ီအဃိ ကြဲးဖ်ါ၀ဲဒဢ္လဿ ၂၁. ၁၂. ၃၉ သတးဒီး မုဿ္နံၯမုဿ္သီ ကမဢ္၀ဲဒဢ္လီၯ.

အဃိ ပွၯလဿအဃုသ့ဢ္ညါက့ၯတဿ္တဖဢ္ ပာ္ဖ်ါထီဢ္က့ၯ၀ဲဒဢ္လဿ ပွၯကညီအလါလဿ ခံကတဿဿ္န႔ဢ္ မ့ဿ္လါပ်ဳၯ ဒီး ပွၯပာ္ဖွိဢ္ဖဢ္ဆါအဃိ ပယီၯအလါ ပႜဢ္သိဢ္ ဒီးသလ့ၯ ကဘဢ္လီၯပလိာ္အသး လဿတဘိး တြဲ အလါန႔ဢ္လီၯ. အါန႔ဿ္အန႔ဢ္ ဖဲပယီၯအလါ တပိးတြဲအဆဿကတီဿ္အံၯ ပွၯကစဿဿ္ခိဢ္ဖိသ့ဢ္တဖဢ္ ပာ္ဖွိဢ္က့ၯဘုလဿ စဲးဧိၯဖီဧိၯ အပူၯ ဒီး ဟူထီဢ္မိၯထီဢ္ပွၯသံအဃံ ၀ံၯ၀ဲလံသတးဒီး အိဢ္သဘ်႕အသး အဆဿကတီဿ္၊ ပွၯကစဿဿ္ခိဢ္ဖိ ဆွဢ္ခုးဆွဢ္သံဢ္ အဆဿကတီဿ္၊ ပွၯဘွီထီဢ္ဟံဢ္သီဒီး မၯ၀ဲ တဿ္ထီဢ္ဟံဢ္ သီအမူးသးဖွံ၊ မုဿ္လီၯႏုာ္ဒီး ဖဲဆဢ္တဖဢ္ အိဢ္ဖ်ါထီဢ္အခါန႔ဢ္ ဆဢ္ဒဿမုဿ္ထူဢ္၀ဲ၊ သ့ဢ္လဢ္ဘီထီဢ္ကဒီး အကတီဿ္၊ ထီဘိန႔ဢ္ တဿ္ပာ္အီၯ (၂၉) သီ၊ ဒီး မ့ဿ္၀ဲ ဖီသလ့ၯဖီထီဢ္အလါလီၯ. အါန႔ဿ္အန႔ဢ္ ပွၯကညီ အလံာ္နံဢ္လံာ္လါအံၯ အိဢ္သန႔ၯအသးလဿ လူနဢ္ (လါ) အလံာ္နံဢ္လံာ္လါ လဿ တလါန႔ဢ္အိဢ္ (၂၉ ၁/၂) (လါလဲၯတရံးဟီဢ္ခိဢ္တ၀ီ ယံာ္၀ဲ ၂၉ ၁/၂ သီ) ဒီးဒ္သိး တဿ္ဆဿကတီဿ္ကဘဢ္၀ဲ အဂီဿ္န႔ဢ္ ဘဢ္လူၯက့ၯစိလဢ္ (မုဿ္) အလံာ္နံဢ္လံာ္လါလဿ အအိဢ္၀ဲ (၃၆၅ ၁/၄) သီ (ဟီဢ္ခိဢ္လဲၯတရံးမုဿ္တ၀ီ န႔ဢ္ယံာ္၀ဲ ၃၆၅ ၁/၄ သီ) အသိးန႔ဢ္ ပနံဢ္ထီဢ္သီ ကလီၯဘဢ္၀ဲလဿ ႃႃလါ႗႗ အလံာ္နံဢ္လံာ္လါဒီး ႃႃမုဿ္႗႗ အလံာ္နံဢ္လံာ္လါအပူၯ တနံဢ္တဘ်ီန႔ဢ္ဒီး ဒ္သူဢ္က့သးပွဿ္ ဒြးယုၯပွၯအသိး ပမ့ဿ္ပာ္ဖွိဢ္ခရံာ္အနံဢ္ လဿပပွၯကလုာ္ ခံဖုတဖု ဟဲႏုာ္လီၯဆူ ပကီဿ္အံၯအပူၯလဿ အမ့ဿ္၀ဲ ခ်.ခ.န. ၇၃၉ နံဢ္ဒီး ဖဲပနံဢ္ထီဢ္ သီ အမုဿ္နံၯန႔ဢ္ ပကန႔ဿ္ဘဢ္ ပွၯကညီအနံဢ္လဿ ပဂံဿ္အီၯခဲအံၯ ဘဢ္၀ဲတီ၀ဲလီၯန႔ဢ္ ပွၯလဿ အဃုသ့ဢ္ညါ တဿ္တဖဢ္ ပာ္ဖ်ါ၀ဲဒဢ္ ဒ္န႔ဢ္လီၯ.

ဒ္သိး ပတဿ္ဆဲးတဿ္လၯ အသုတလိၯဘဿတဂ့ၯန႔ဢ္ အဆဿကတီဿ္ခဲအံၯ ပကဘဢ္စီဢ္မဲာ္စီဢ္နါ လဿ ပနံဢ္ပလါအဂ့ဿ္အက်ိၯ၊ ဒီး ဃုသ့ဢ္ညါအါထီဢ္ဃုာ္ဒီး တဿ္ကြဲးနီဢ္ကြဲးဃါသ့ဢ္တဖဢ္လီၯ.

(ဟံးန႔ဿ္အီၯလဿ သရဢ္ဟါရ့ဢ္စံဢ္ အတဿ္ကြဲး လဿ က်ဲးစဿး မဲးကစံ ကၾတဴဿ္ ၄၅၊ နီဢ္ဂံဿ္ ၄၊ လဿလါအီးကထိဘဿဢ္ - လါဒံဢ္စ့ဘဿဢ္ ၂၀၀၂ နံဢ္ အပူၯန႔ဢ္လီၯ.)

မ္ယြၯဆိဢ္ဂ့ၯပွၯဖးလံာ္ဖိကိးဂၯဒဲးတက့ဿ္....

Posted in: ကညီတဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯ