ဟိးစ္နံၯမူၯဘၯရး၀ံၯ ဘဢ္က့ၯမတဂၯလဲဢ္

ဟိးစ္နံၯမူၯဘၯရး၀ံၯ ဘဢ္က့ၯမတဂၯလဲဢ္

ကီဿ္အဲၯကူပတူးကီဿ္ခိဢ္ မူၯဘဢ္ရးအတဿ္ပဿတဿ္ျပး ဘဢ္တဿ္မၯလီၯပွီဿ္ကြံာ္အီၯလဿ ထံဖိကီဿ္ဖိ၀ံၯ အလီဿ္ခံ ထံကီဿ္ခိဢ္နဿ္အဿသီလဿ အပဿတဿ္လဿ ဟီဢ္ခိဢ္အံၯတဖဢ္ အိဢ္ဒီးတဿ္ဘဢ္ယိဢ္ဘဢ္ဘွီ ဒိဢ္မး လဿကတုၯ လဿအ၀ဲသ့ဢ္အတီၯဆံးယံာ္လဲဢ္ န႔ဢ္လီၯ. ထံကီဿ္ခိဢ္နဿ္လဿ လာ္တဖဢ္အံၯ မ့ဿ္ခိဢ္နဿ္တဖဢ္လဿ ကီဿ္အမဲ ရကၯ ကီဿ္ခိဢ္တစိၯဘဢ္တစိၯ အဲဢ္ဒိးမၯလီၯပွီဿ္အ၀ဲသ့ဢ္ အတဿ္ပဿတဿ္ျပးန႔ဢ္လီၯ.



က့ၯဂႜိၯအံ၊ ကီဿ္ကလံၯစိး ခိၯရံယါ
ကီဿ္ကလံၯစိးခိၯရံယါလဿ အအိဢ္သယုဿ္အိဢ္သညိတဘ့ဢ္အံၯ က့ၯဂႜိၯအံ စးထီဢ္ပဿဆူဢ္ပဿဆိးအီၯလဿ ၁၉၉၄ နံဢ္လံၯလံၯန႔ဢ္လီၯ. အပဿ္ က့ၯအံလ္စိန္ ပဿတ့ဿ္တဿ္ ၄၆ နံဢ္အဃိ အပဿ္လဿၯအဖိခံဂၯလဿာ္ပာ္ဖွိဢ္ ပဿ၀ဲဒဢ္ ကီဿ္အံၯအဿအဿသီသီလဿ ၆၃ နံဢ္အတီဿ္ပူၯန႔ဢ္လီၯ. ဖဲ ၁၉၉၈ နံဢ္န႔ဢ္ က့ၯဂႜိၯအံ ကြဲးကဒါက့ၯ ထံကီဿ္ တဿ္သိဢ္တဿ္သီ ၀ံၯ သုးအလီဿ္အလၯလဿ ကီဿ္ခိဢ္အလီဿ္ဆူ သုးဂ့ဿ္၀ီခိဢ္က်ဿဿ္ အလီဿ္န႔ဢ္လီၯ.

တဟ့ဢ္အခြဲးလဿထံဖိကီဿ္ဖိတဖဢ္ ကဒိကနဢ္ ထံဂၯကီဿ္ဂၯ တဿ္ကစီဢ္ဘဢ္. လီတဲစိလဿအဟဲလဿထံဂၯကီဿ္ ဂၯတဖဢ္ တဿ္သမံသမိးအီၯလီၯတံဿ္လီၯဆဲးန႔ဢ္လီၯ. တဟ့ဢ္ဒုးသူထံဖိကီဿ္ဖိတဖဢ္လဿ အ့ထဿဢ္နဲး ဘဢ္. တဆီတလဲၯအသႏူလဿအမ့ဿ္ ခီၯမႜဴနံး န႔ဢ္ဘဢ္. ခိၯရံယါလီဿ္ခဿဢ္သး တဿ္ကစီဢ္သန႔ ထီဘိရၯလီၯတဿ္ ကစီဢ္ဘဢ္ ဃး ထံကီဿ္အတဿ္ဂ့ၯတဿ္၀ါတဖဢ္န႔ဢ္လီၯ. တဿ္လီဿ္လဿပွၯမၯတဿ္တဖဢ္အဂီဿ္၊ ဒီး ပွၯလဿ အထီဒါအ၀ဲသ့ဢ္တဖဢ္အဂီဿ္ ဃိာ္သ့ဢ္တဖဢ္ လီၯပ်ံၯဒိဢ္မးန႔ဢ္လီၯ. ကလံၯထံးခိၯရံယါ ပဒိဢ္တဖဢ္ တယာ္ ၀ဲလဿ လဿကလံၯစိးခိၯရံယါ အဃိာ္ပူၯန႔ဢ္ ထံရူဿ္ကီဿ္သဲးပွၯဘဢ္ဃိဢ္ဖိ ကအိဢ္ အဂၯ တကလီဿ္ယဲဿ္ကလး (၁၅၀၀၀၀) ညါန႔ဢ္လီၯ.

အခဲအံၯမ့ဿ္လဿ အတဿ္အိဢ္ဆူအိဢ္ခ်႕တဂ့ၯဘဢ္အဃိ သုးက်ဲၯ၀ဲလဿအဖိခြါ က့ၯဂႜိၯအါန္ လဿအသးအိဢ္ ၂၇ နံဢ္တဂၯ ကထီဢ္အလီဿ္န႔ဢ္လီၯ.



မိၯမၯ ကဒၯဖံၯ၊ လ့းဘယၯ
လဿအပူၯကြံာ္ ၄၁ နံဢ္န႔ဢ္ သုးခိဢ္ဖိ မိၯမၯ အဲၯလ္ ကဒၯဖံၯ အံၯတီခိဢ္ရိာ္မဲ၀ဲ လ့းဘယၯအသုးမုဿ္ ဒီးဟံးန႔ဿ္ ဆူဢ္တဿ္စိတဿ္ကမီၯလဿ စီၯပၯ အၯဒရ့း အအိဢ္န႔ဢ္လီၯ. အခဲအံၯအ၀ဲဒဢ္အသးအိဢ္ ၆၈ နံဢ္၊ ဒီးစးထီဢ္ပဿ တဿ္ဖဲ ကီဿ္အမဲရကၯကီဿ္ခိဢ္ ရ့းခႜး န႔းစ့ၯ ကဲကီဿ္ခိဢ္အခီဢ္ထံးလြံဿ္နံဢ္လံၯလံၯ၊ ဒီးန႔းစ့ၯ ယုဿ္န႔ဿ္အမံၯလဿ မုဿ္ထီဢ္လီဿ္ခဿဢ္သး ႃထြံဢ္ပ်ဳဿ္႗ န႔ဢ္လီၯ.

ဖဲကဒၯဖံၯဟံးန႔ဿ္တဿ္စိတဿ္ကမီၯလဿ ၁၉၆၉ နံဢ္လံၯလံၯ အ၀ဲဒဢ္ပဿကီဿ္အံၯလဿ အၯရးဒီကလုာ္သႏူ၊ ဆိၯရွဲၯလ့း သႏူ၊ အ့းစလၯမ္ တဿ္ဘူဢ္တဿ္ဘါသႏူ ဒီး က်ဲဢ္က်ီဃုာ္၀ဲဒဢ္သႏူတဖဢ္အံၯ လဿအတဿ္ပဿတဿ္ ျပး အပူၯန႔ဢ္လီၯ. ပွၯလဿအထီဒါအီၯတဖဢ္ မၯသံ၀ဲအဿအဿသီသီတကးဘဢ္၊ ခဲအံၯလဿအဃိာ္ပူၯန႔ဢ္ ပွၯလဿအမၯအဿ မၯသီ၀ဲတဖဢ္ အိဢ္အဂၯ ၅၀၀ ညါလီၯ. ကဲဒိဢ္ထီဢ္လဿ တဿ္မၯရ့ဢ္နီဢ္အဃိဘဢ္ဆဢ္ အီဢ္ကဘ်ံးကဘ်ဢ္တဿ္ အါမးန႔ဢ္လီၯ.



ရီဘဿးမူၯကၯဘံၯ၊ ဇ့ဘါဘြ႕
ကီဿ္မိဿ္ပွဿ္အၯျဖံၯကၯကီဿ္ခိဢ္တဖဢ္အက်ါ ရီဘဿးမူၯကၯဘံၯ အံၯ လဿကီဿ္မုဿ္ႏုာ္ထံကီဿ္တဖဢ္အပူၯ ဘဢ္တဿ္ပာ္ပနီဢ္အီၯ လဿအမ့ဿ္ ပွၯဒူပွၯဃိၯ တဘ်ီ န႔ဢ္လီၯ. အ၀ဲထီဒါ ၀ဲ ပွၯ၀ါဖံးဖိ ရိၯဒံရွါ အတဿ္ဒိဢ္စိဒိဢ္ကမီၯ ဒီးဒုးအိဢ္ထီဢ္ ပွၯသူဖံးဖိ အထံအကီဿ္အဃိ ပွၯပာ္ဒိဢ္အီၯလဿ အမ့ဿ္ မၯဒဲလၯ ခံဂၯ တဂၯန႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ မူၯကၯဘံၯ န႔ဢ္အိဢ္ဒီး အတဿ္သကဲာ္ပ၀းတခါလဿ အဲဢ္ဒိးပဿတဿ္လဿ တဿ္စုဆူဢ္ခီဢ္တကး အပူၯန႔ဢ္လီၯ. ဖဲ ၁၉၈၀ နံဢ္အခိဢ္အဃဿၯအပူၯ ကလုာ္ဒူဢ္လဿ အထီဒါအီၯ အဂၯ သဿကလးန႔ဢ္ မၯသံကြံာ္၀ဲခဲလဿာ္အဃိ ဘဢ္တဿ္ပာ္ပနီဢ္အီၯဒ္အမ့ဿ္ ပွၯမၯသံတဿ္တဂၯန႔ဢ္လီၯ.

ပူၯကြံာ္နံဢ္တဖဢ္အပူၯ ပွၯလဿအထီဒါအီၯတဖဢ္ အ၀ဲမၯအဿမၯနး၀ဲ နးနးကလဲာ္ အဃိ ဒုးနဲဢ္ဖ်ါထီဢ္၀ဲဒဢ္ လဿအ၀ဲမ့ဿ္ ပွၯအဿတဂၯ န႔ဢ္လီၯ. ဂုာ္က်ဲးစဿး မၯသံ ပွၯလဿအထီဒါအီၯ အခိဢ္အနဿ္ တဖဢ္န႔ဢ္လီၯ. ဟံဢ္ဃီ အဖ်ဿဢ္ ႏြံကလီဿ္န႔ဢ္ ထဲဢ္ကြံာ္၀ဲဒီး စဲးထဲဢ္တဿ္ (ဘူၯဒိၯဇၯ) န႔ဢ္လီၯ. လဿတဿ္န႔ဢ္အဃိ ဇ့ဘါဘြ႕ ကဲထီဢ္ ကီဿ္အၯျဖံၯကၯအပူၯ ကီဿ္လဿအဖွီဢ္ကတဿဿ္တဘ့ဢ္ န႔ဢ္လီၯ.

ဘဢ္ဆဢ္ လဿအပူၯကြံာ္တနံဢ္ လဿတဿ္ဃုထဿအပူၯ ပဢ္တံဢ္လဿအထီဒါအီၯ လဿအမ့ဿ္ MDC ပဢ္တံဢ္ အံၯ အဂံဿ္ အဘါဆူဢ္ထီဢ္ ဒီးစးထီဢ္ ထိဢ္သၾတီၯအသးဒီး မူၯကၯဘံၯ န႔ဢ္လီၯ. ဖဲအပူၯကြံာ္ ကီဿ္အဲၯကူပတူး အပူၯတဿ္ထီဒါလဿအမၯနဿၯတဿ္အံၯ ပွၯဇ့ဘါဘြ႕ထံဖိကီဿ္ဖိဒီး ပွၯထီဒါ မူၯကၯဘံၯတဖဢ္ ဘဢ္သူဢ္ဘဢ္ သး၀ဲဒဢ္အဃိ၊ ခဲအံၯအ၀ဲသ့ဢ္စးထီဢ္ ဂံဿ္မူၯကၯဘံၯ ကအိဢ္မူဘဢ္က့ၯ ပွဲၯသီပွဲၯသီလဲဢ္ န႔ဢ္လီၯ.



ကဲးစၾထိၯ ဒီပုဿ္၀ဲဿ္၊ ခႜဴၯဘါ
ဖဲ ၁၉၅၉ နံဢ္အပူၯန႔ဢ္ ဖံၯဒဲလ္ ကဲးစၾထိၯ ဒုးလီၯပွီဿ္ကြံာ္ ပွၯပဿတဿ္အဿအဿသီသီလဿအမ့ဿ္ ဘၯတ့းစတၯ ၀ံၯ ပဿ၀ဲဒဢ္ ကီဿ္ခႜဴၯဘါ လဿ ခီၯမႜဴနံးသႏူ လဿအနံဢ္ ၅၀ ဘ်ဲဢ္အတီဿ္ပူၯ န႔ဢ္လီၯ.

ဖဲ ၂၀၀၈ အပူၯ မ့ဿ္လဿအတဿ္အိဢ္ဆူဢ္အိဢ္ခ်႕ တဂ့ၯဘဢ္အဃိ ဟ့ဢ္လီၯက့ၯတဿ္စိတဿ္ကမီၯလဿ အပုဿ္ ယၯဟူ ကဲးစၾထိၯ ဘဢ္ဆဢ္ ပဿတဿ္ဒ္ တပဢ္တံဢ္ ခီၯမႜဴနံးသႏူအဃိ ပဿၯဃာ္ဒံး၀ဲ ထံရူဿ္ကီဿ္သဲး၊ ဒီး ထံဖိ ကီဿ္ဖိတဿ္ခြဲးတဿ္ယာ္န႔ဢ္လီၯ.

ထံရူဿ္ကီဿ္သဲးဃိဢ္ဖိတဖဢ္ အိဢ္အါမးလဿ ကီဿ္ခႜဴၯဘါအပူၯ တကးဘဢ္ ပွၯလဿ အကူဢ္ထီဢ္လဿ ကဃ့ဿ္ ပူၯဖ်ဲးကြံာ္ အသးတဖဢ္ ဖီဢ္၀ဲမ့ခ်ဳး မၯအဿမၯသီ၀ဲ နးနးကလဲာ္ န႔ဢ္လီၯ. လံာ္လဲဿ္ ဒီး တဿ္ကစီဢ္ သ့ဢ္တဖဢ္ ဖီဢ္ဃာ္၀ဲဒဢ္ ဃံးဃံးန႔ဢ္လီၯ.

ယၯဟူ ကဲးစၾထိ အစိၯ စးထီဢ္အိးထီဢ္၀ဲဒဢ္ မုဿ္က်ိၯ၀ဲၯကြာ္ပဲၾတီ တစဲးဖိ ဘဢ္ဆဢ္ အါတက့ဿ္ အိဢ္၀ဲဒဢ္ လဿခိဢ္နဿ္တဿ္ပဿတဿ္ျပးအစုပူၯန႔ဢ္လီၯ. အခဲအံၯမ့ဿ္လဿ ကီဿ္အဲၯကူပတူး တဿ္ဂ့ဿ္အိဢ္ထီဢ္အဃိ လဿ ခႜဴၯဘါ အပူၯ တဿ္ပ်ဿ္ဖ်ဲးကြံာ္၀ဲဒဢ္ ထံရူဿ္ကီဿ္သဲး ပွၯဘဢ္ဃိဢ္ဖိ အဂၯ ၁၀၀ ဘ်ဲဢ္ န႔ဢ္လီၯ.



အလဲးစါၿဒါ လူၯကၯရွၯကိၯ၊ ဘဲလရူးစ္
လူၯကၯရွၯကိၯအံၯ ဘဢ္တဿ္ပာ္ပနီဢ္အီၯလဿအမ့ဿ္ ကီဿ္မိဿ္ပွဿ္ယူရပၯအပူၯ ပွၯပဿဆူဢ္ပဿဆိးတဿ္ အလီဿ္ခံ ကတဿဿ္တဂၯန႔ဢ္လီၯ. ဖဲအ၀ဲပဿတဿ္ ၁၆ နံဢ္အတီဿ္ပူၯ ဘဲလရူးစ္ ကဲထီဢ္ကီဿ္တဘ့ဢ္လဿ အဖွီဢ္ဒိဢ္မး န႔ဢ္လီၯ.

လူၯကၯရွၯကိၯမ့ဿ္ ဆိၯဘံၯယဲးအခိဢ္ ဘရဲးဇညဲး အစိၯ ပွၯအိဢ္တ့ဿ္အက်ါတဂၯ၊ ဒီး ယုဿ္န႔ဿ္အကရဿအမံၯ လဿ ခ့ၯကႜံၯဘံၯ န႔ဢ္လီၯ. သ့ဢ္ညါကဘဢ္ပဿတဿ္အဿအဿ သီသီဒ္လဲဢ္ဒ္လဲဢ္အဃိ ပွၯလဿအထီဒါအီၯတဖဢ္ မၯအဿမၯသီ၀ဲ နးနးကလဲာ္ န႔ဢ္လီၯ.

လဿအပူၯကြံာ္ လါဒံၯစဲဘဿဢ္ တဿ္ဃုထဿအပူၯ အ၀ဲစံး၀ဲလဿ အမၯနဿၯတဿ္ ၈၀ မ်းကယၯ န႔ဢ္လီၯ. လဿတဿ္ န႔ဢ္အဃိ ပွၯလဿအဟ့ဢ္တဿ္ဖး တဖဢ္ ဟဲပာ္ဖ်ါထီဢ္အသးအါအါဂီဿ္ဂီဿ္ အဃိ လူၯကၯရွၯကိၯ အပဿၯကီဿ္ တဖဢ္ ဖီဢ္ထဿႏုာ္ ပွၯအကယၯတဖဢ္ လဿ ဃိဢ္ပူၯန႔ဢ္လီၯ. ဒီးပွၯထီဒါအီၯအခိဢ္အနဿ္ တဖဢ္စ့ဿ္ကီး ဖီဢ္၀ဲဒီး ဖဿႏုာ္၀ဲဒဢ္လဿ ဃိဢ္ပူၯန႔ဢ္လီၯ.

ဘဲလရူးစ္ မ့ဿ္ကီဿ္လဿအဘူးဒီး ပိဢ္လဢ္၊ လ့းသူၯနံယါ၊ ဒီး လးဘံယါ တဖဢ္န႔ဢ္လီၯ. ကီဿ္တဖဢ္န႔ဢ္ အပူၯကြံာ္ မ့ဿ္ ခီၯမႜဴနံး အထံအကီဿ္ဘဢ္ဆဢ္ အခဲအံၯကဲထီဢ္ ယူရပၯ မဲဘဿဢ္ဖိတဖဢ္ လဿအမ့ဿ္ ဒံၯမိၯကရ့ၯစံၯ အထံ အကီဿ္န႔ဢ္လီၯ. အခဲအံၯ မ့ဿ္လဿတဿ္ထီဒါအိဢ္ထီဢ္လဿ ကီဿ္မိဿ္ပွဿ္မုဿ္ထီဢ္ခဿဢ္သး ထံကီဿ္တဖဢ္အဃိ လူၯကၯရွၯကိၯ စ့ဿ္ကီး စးထီဢ္အိဢ္ဒီး တဿ္ဘဢ္ယိဢ္ဘဢ္ဘွီ န႔ဢ္လီၯ.



သါရႊ႕ဢ္၊ ကီဿ္ပယီၯ
ကီဿ္အမဲရကၯခိဢ္နဿ္ တဖဢ္ ပာ္ပနီဢ္ ကီဿ္ပယီၯ သုးခိဢ္က်ဿဿ္စိရိၯ သါရႊ႕ၯ လဿအမ့ဿ္ ပွၯလဿတအိဢ္ဒီး သးအတဿ္တူဿ္ဘဢ္၊ လဿအအိဢ္ဖ်ဲဢ္လံၯလံၯ အဲဢ္ဒိးပဿဆူဢ္ပဿဆိးတဿ္ တဂၯန႔ဢ္လီၯ. ဖီဢ္ဆူဢ္ ဖဿႏုာ္ ပွၯလဿအထီဒါအီၯတဖဢ္ အဂၯ ၂၀၀၀ ဘ်ဲဢ္ လဿဃိဢ္ပူၯန႔ဢ္လီၯ. ဖဲ ၂၀၀၇ နံဢ္အပူၯ ဖဲ သီခါတဖဢ္ ဒုးနဲဢ္ဖ်ါထီဢ္အသးလဿ တဿ္ဃူတဿ္မုာ္အဂီဿ္အခါ အ၀ဲဟ့ဢ္လီၯတဿ္ကလုဿ္လဿ တဿ္ကဘဢ္ခး သီခါ တဖဢ္လဿ က်ိန႔ဢ္လီၯ. ၂၀၀၈ အပူၯ နဢ္က့း လီၯလဿကီဿ္ပယီၯအပူၯအခါ တတူဿ္လိာ္ ထံဂၯကီဿ္ဂၯအတဿ္ဆီဢ္ထြဲ မၯစဿၯ၊ တကးဘဢ္ ဂုာ္ဟံးန႔ဿ္ ထံဖိကီဿ္ဖိ အတဿ္ဘဢ္အသး လဿတဿ္တတီတလိၯအပူၯ န႔ဢ္လီၯ.

လဿအနံဢ္ ၂၀ အတီဿ္ပူၯ တမၯထီဢ္မၯထီ ကီဿ္ပယီၯမုဿ္က်ိၯ၀ဲၯကြာ္ နီတစဲး တကးဘဢ္၊ ထံကီဿ္ အတဿ္အိဢ္တဿ္ယဿၯတဖဢ္ ဆါလီၯအီဢ္ကြံာ္၀ဲလဿ နီဿ္ကစဿ္တဿ္ဘ်ဳးတဿ္ဖွိဢ္ အဂီဿ္န႔ဢ္လီၯ. လဿအ သုးဆ့ကၯလိၯန႔ဢ္ ဘ်းလီၯ၀ဲ တဿ္ပနီဢ္ကအိဢ္ အခါခံဆံ ညါ ဘဢ္ဆဢ္၊ ပ်ံၯလဿ ကဘဢ္တဲတဿ္လဿ ပွၯဟံးတဿ္ကစီဢ္တဖဢ္အမဲာ္ညါ ဒီး ကမ်ဿဿ္အမဲာ္ညါ န႔ဢ္လီၯ.

(ဟံးန႔ဿ္ကြဲးက်ိာ္ထံက့ၯအီၯလဿ www.maukkha.org အပူၯန႔ဢ္လီၯ.)

မ္ယြၯဆိဢ္ဂ့ၯပွၯဖးလံာ္ဖိကိးဂၯဒဲးတက့ဿ္....

Posted in: တဿ္ကစီဢ္,တဿ္ကူဢ္သ့တဿ္သ့ဢ္ညါအကလုာ္ကလုာ္