Iraq တဿ္ဒုးအဆဿကတီဿ္ တဿ္လဿာ္ဘူဢ္လဿာ္စ့ၯ တဖဢ္ ပမ့မၯလဿတဿ္ဂ့ၯအဂီဿ္ သ့မႏုၯတဖဢ္လဲဢ္

လဿတဿ္ဒုးလဿ Iraq ကီဿ္ပူၯအဆဿကတီဿ္ အမဲရကၯသူလဿာ္၀ဲ က်ိဢ္စ့လဿ တဿ္ဒုးသုးအဂီဿ္မ့ဿ္၀ဲ ၂ ႀထံလယဿဢ္ ဒီလဢ္, $ 2 Trillion န႔ဢ္လီၯ. ပမ့ကြဿ္လဿနီဢ္ဂံဿ္အဖ်ဿဢ္တခီကမ့ဿ္၀ဲ ဒီလဢ္ ၂‚၀၀၀‚၀၀၀‚၀၀၀‚၀၀၀ န႔ဢ္လီၯ. တဿ္လဿာ္ဘူဢ္လဿာ္စ့ၯတဖဢ္အံၯ ပမ့ဿ္သူလဿ တဿ္ဂ့ၯအဂီဿ္ ကကဲဘ်ဳးကဲဖွိဢ္ဖးဒိဢ္ညါန႔ဢ္လီၯ. ကဲ ပကကြဿ္ ပသူအီၯလဿတဿ္ဂ့ၯအဂီဿ္ သ့လဿက်ဲဒ္လဲဢ္န႔ဢ္တက့ဿ္.


လဿတဿ္ဒီသဒဿဖိသဢ္တဖဢ္လဿတဿ္ဆါလဿအဘဢ္ကူဘဢ္ဂာ္သ့တဖဢ္အဂီဿ္ ကလဿာ္တနံဢ္ဒီလဢ္ ၁.၃ ဘ့လယဿဢ္ အဃိ ပကသူဘဢ္အီၯ ၅၈၃ နံဢ္ညါန႔ဢ္လီၯ.


ထံကီဿ္လဿအလဲၯထီဢ္လဲၯထီထီဢ္သီတဖဢ္ အတဿ္ႀတီဆဿ AIDS အဂီဿ္ တဿ္လဿာ္ဘူဢ္လဿာ္စ့ၯ တနံဢ္မ့ဿ္၀ဲ ဒီလဢ္ ၁၅ ဘ့လယဿဢ္အဃိ ပကသူဘဢ္အီၯ ၁၃၃ နံဢ္ညါန႔ဢ္လီၯ.


လဿတဿ္ကမၯစွၯလီၯတဿ္ဖွီဢ္တဿ္ယာ္လဿဟီဢ္ခိဢ္ဒီဘ့ဢ္ညါအဂီဿ္ လိဢ္တနံဢ္ ဒီလဢ္ ၁၃၅ ဘ့လယဿဢ္ အဃိ ပကသူဘဢ္အီၯ ၁၄ နံဢ္ညါ န႔ဢ္လီၯ.


အမဲရကၯထံဖိကီဿ္ဖိ ကိးဂၯဒဲး လဿတဿ္အံးထြဲကြဿ္ထြဲအတဿ္အိဢ္ဆူဢ္အိဢ္ခ်႕အဂီဿ္ တဿ္မ့ဿ္ဟ့ဢ္မၯစဿၯန႔ဢ္ကလဿာ္တနံဢ္ ဒီလဢ္ ၁၀၀ ဘ့လယဿဢ္ အဃိ ကမၯစဿၯဘဢ္အနံဢ္ ၂၀ ညါန႔ဢ္လီၯ.


ဟီဢ္ခိဢ္ဒီတဖ်ဿဢ္ညါတဿ္ကမၯလီၯမဿ္ကြံာ္တဿ္တသ့လံာ္သ့လဲဿ္ အဂီဿ္ ကလဿာ္တနံဢ္ ဒီလဢ္ ၅ ဘ့လယဿဢ္ အဃိ ပကသူဘဢ္အီၯ အနံဢ္ ၄၀၀ ညါန႔ဢ္လီၯ.


မ့တမ့ဿ္တဿ္မ့ဿ္ဟ့ဢ္ခီလီ အမဲရကၯထံဖိကီဿ္ဖိကိးဂၯဒဲး‚ တဂၯစုာ္စုာ္ ကန႔ဿ္ဘဢ္၀ဲ ဒီလဢ္ ၆‚၆၀၀ ညါန႔ဢ္လီၯ.


စ့ဒီလဢ္ ၂ ႀထံလယဿဢ္ အံၯ တဿ္မ့ဿ္ပွ႔ၯပာ္ကီၯ ထိးညဢ္ဃ့ လဿကီဿ္အမဲရကၯဒီတဘ့ဢ္ညါအဂီဿ္ တဿ္ပာ္ကီၯဃာ္ ကန႔ဿ္လဿ ဆူမဲာ္ညါ တနံဢ္ ၁‚၀၀၀ အဂီဿ္ညါန႔ဢ္လီၯ.

(တဿ္အံၯအိဢ္ဒဢ္တဿ္က့ၯထိဢ္သႀတီၯ တဿ္လဿာ္ဘူဢ္လဿာ္စ့ၯ လဿတဿ္ဒုးတဿ္ယၯလဿ ကီဿ္ Iraq အပူၯ ဒီး တဿ္မၯအဂ့ၯတဖဢ္ ပမ့မၯအီၯ ပကမၯဘဢ္အီၯပွဲၯနံဢ္ပွဲၯနံဢ္ န႔ဢ္လီၯ. တဿ္လဿအ၀ံၯ ၀ံၯပာ္စဿၯလံ. တဿ္လဿအလဿာ္တဖဢ္ ပမ့ဿ္လီကီက့ၯဘဢ္ဆဢ္ ပမၯန႔ဿ္က့ၯ အီၯတသ့လဿၯဘဢ္. တဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯကြဲးပာ္တ့ဿ္န႔ဿ္ ပွၯတဿ္ဂ့ဿ္တဖဢ္အံၯလံ. အိဢ္ဒဢ္လဿ ပကဖးကဒါက့ၯတဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯ ဒီး ပကမူက့ၯ ဒ္သိးတဿ္ကမဢ္ဒ္သိးအံၯတဖဢ္ ပသုတမၯကမဢ္ဘဢ္က့ၯလဿၯ ခံဘ်ီတဘ်ီလဿၯတဂ့ၯအဂီဿ္န႔ဢ္လီၯ.)

Read More

ကညီ ဘဢ္ကီဘဢ္ခဲလဿအလဲၯတုၯဆူ ကီဿ္ယပဢ္တဖဢ္ အဲဢ္ဒိးဟဲက့ၯ ကဒါက့ၯ

ကညီဖိလဿအလဲၯတုၯလဿကီဿ္ယပဢ္ ကဘီယူၯပ်ီ


ကညီဘဢ္ကီဘဢ္ခဲလဿအအိဢ္လဿတဿ္ကဟုကယာ္အလီဿ္လဿ ကီဿ္ယပဢ္အပူၯတဖဢ္စံး၀ဲလဿ အ၀ဲသ့ဢ္အဲဢ္ဒိး ဟဲက့ၯကဒါက့ၯဆူ ဘဢ္ကီဘဢ္ခဲဒဲက၀ီၯလဿအအိဢ္လဿ ကီဿ္ကႜီဢ္တဲဢ္အပူၯ န႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္မႏုၯအဃိလဲဢ္န႔ဢ္ လဿအ၀ဲသ့ဢ္အတဿ္ဖံးတဿ္မၯအပူၯ နံၯသဘ်႕လဿအ၀ဲသ့ဢ္အဂီဿ္တအိဢ္ဘဢ္ တကးဘဢ္ အ၀ဲသ့ဢ္အခါဆူညါအဂီဿ္ တဘဢ္လီဿ္ဘဢ္စး ဘဢ္အဃိ အ၀ဲသ့ဢ္အဲဢ္ဒိးဟဲက့ၯ ကဒါက့ၯ န႔ဢ္လီၯ.

ပွၯလဿအအဲဢ္ဒိးဟဲက့ၯတဖဢ္မ့ဿ္ ကညီဘဢ္ကီဘဢ္ခဲဖိလဿ အလဲၯဆူကီဿ္ယပဢ္ဖဲ ၂၀၁၀ အပူၯ တဖဢ္န႔ဢ္လီၯ. ပွၯဘဢ္မူဘဢ္ဒါလဿ မဲဿ္လးဒဲက၀ီၯတဂၯစံး၀ဲလဿ ၂၀၁၀ လါစဲးပထ့ဘဿဢ္အပူၯ ပွၯဘဢ္ကီဘဢ္ခဲဖိလဿအအိဢ္လဿ မဲဿ္လးဒဲက၀ီၯတဖဢ္ လဲၯ၀ဲဒဢ္အခီဢ္ထံးကတဿဿ္တဖုမ့ဿ္ပွၯ ၂၇ ဂၯ‚ ဒီးခံဖုတဖု မ့ဿ္၀ဲ ဖဲ ၂၀၁၁ လါစဲးပထ့ဘဿဢ္အပူၯ ဒီးပွၯလဲၯ ခဲလဿာ္မ့ဿ္ ၁၈ ဂၯန႔ဢ္လီၯ.

ပွၯလဿအလဲၯတုၯလဿကီဿ္ယပဢ္တဖဢ္ ပွၯဘဢ္မူဘဢ္ဒါဖဲန႔ဢ္တဖဢ္ ပာ္အ၀ဲသ့ဢ္လဿ တဿ္လီဿ္ခံတီၯလဿအမ့ဿ္ ၀့ဿ္တိဢ္ကႜိဢ္ မံၯယၯကဢ္ ဒီး ခႜံၯဘၯကဢ္ ဘဢ္ကီဘဢ္ခဲဒဲက၀ီၯတဖဢ္ အပူၯန႔ဢ္လီၯ. ပွၯဘဢ္ကီဘဢ္ခဲဖိလဿ အလဲၯတုၯလဿကီဿ္ယပဢ္တဖဢ္ အခီဢ္ထံးဃုလါန႔ဢ္ ပဒိဢ္ကြဿ္ထြဲအ၀ဲသ့ဢ္ ဟ့ဢ္အ၀ဲသ့ဢ္တဿ္လဿ အ၀ဲသ့ဢ္ လိဢ္ဘဢ္၀ဲတဖဢ္န႔ဢ္လီၯ.

န႔ၯစီကႜီဢ္စ့ဢ္ လဿအလဲၯတုၯဖဲန႔ဢ္တဂၯစံး၀ဲလဿပွၯလဿအလဲၯတုၯသီတဖဢ္ ပဒိဢ္ဟ့ဢ္အ၀ဲသ့ဢ္ ပွၯသးပွဿ္န႔ဢ္ တနံၯ ယပဢ္ယြါ ၁၅၀၀ ဒီး ဖိသဢ္န႔ဢ္တနံၯ ယပဢ္ယြါ ၇၅၀ န႔ဢ္လီၯ. သိဢ္လိဃုာ္စ့ဿ္ကီး ယပဢ္အက်ိာ္ ဒီး တဿ္အဂၯသ့ဢ္တဖဢ္ဒ္တဿ္လိဢ္အဖီခိဢ္အသိးန႔ဢ္လီၯ. ဃုလါ၀ံၯအလီဿ္ခံ ကဘဢ္ႏုာ္လီၯမၯတဿ္န႔ဢ္လီၯ. အါတက့ဿ္န႔ဢ္ ကဘဢ္မၯတဿ္လဿတဿ္သူဢ္တဿ္ဖ်းတကပၯ န႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္စးထီဢ္မၯတဿ္ဒ္ ပွၯမၯလိသီတဿ္ဖိတဂၯအသိးလီၯ. နံၯလဿကအိဢ္ဘွံးအဂီဿ္တအိဢ္ဘဢ္. တလါန႔ဢ္ဒိးန႔ဿ္ဘဢ္ ယပဢ္ယြါ တကလီဿ္ခံကလး န႔ဢ္လီၯ. လဿပွၯတနီၯ အဂီဿ္ တဿ္မၯမ့ဿ္ တဿ္မၯလဿအဃဿအဃိ မၯ၀ဲတကဲလဿၯဘဢ္ ဒီးအဲဢ္ဒိးဟဲက့ၯ၀ဲန႔ဢ္လီၯ. လဿပွၯတနီၯအဂီဿ္ တခီ ပွၯယပဢ္ဖိတဖဢ္ အတဿ္ဆဲးတဿ္လၯ တလီၯဂာ္ဒီး အ၀ဲသ့ဢ္ဘဢ္အဃိ အဲဢ္ဒိး ဟဲက့ၯ၀ဲဒဢ္န႔ဢ္လီၯ.

မဲဿ္လးဒဲက၀ီၯကမံးတံာ္ အက်ါတဂၯစံး၀ဲလဿ ခဲကဿာ္တနံဢ္ ၂၀၁၂ နံဢ္ န႔ဢ္ ကီဿ္ယပဢ္ပဒိဢ္ ကကိးအါထီဢ္ပွၯ လဿမဲဿ္လးဒဲက၀ီၯန႔ဢ္ အဂၯ ၃၀ န႔ဢ္လီၯ. တကးဒံးဘဢ္ ကကိးစ့ဿ္ကီး၀ဲပွၯလဿ အူးပႜဢ္ဒဲက၀ီၯအပူၯ ခီဖ်ိ UNHCR စ့ဿ္ကီးန႔ဢ္လီၯ.

(ဟံးန႔ဿ္ကြဲးက်ိာ္ထံအီၯလဿ ေရႊဟသာၤသတင္းဌာန အပူၯန႔ဢ္လီၯ)

Read More