ပွၯကညီလဿအၯဒမဢ္တဖဢ္
ု
ပွၯကညီဖိတဖဢ္အိဢ္ဆိး လဿ အၯဒမဢ္ န႔ဿ္ အနံဢ္ ၈၀ ဘ်ဲဢ္လံန႔ဢ္လီၯ. ဖဲ ၁၉၂၄ နံဢ္န႔ဢ္ သရဢ္ဒိဢ္ ဒီးကထဿဢ္မၯရွဿဢ္ လဿအမ့ဿ္ ပွၯကညီယြၯဂ့ဿ္ပီညါဖႜဢ္စိမိၯ အသရဢ္ကႜိခိဢ္ ဟဲက့ၯလဿကီဿ္အမဲရကၯ ဆူ ကီဿ္ပယီၯန႔ဢ္လီၯ. လဿအတဿ္ဟဲက့ၯလဿက်ဲန႔ဢ္ ဟဲက့ၯအိဢ္ပတုာ္၀ဲဒဢ္လဿ ဖီးဘ်ဲယါ လဿအမ့ဿ္ အၯဒမဢ္ အ၀့ဿ္ခိဢ္၊ ဒ္သိး ကထံဢ္လိာ္အသးဒီး အတခြါလဿအမ့ဿ္ သုးခိဢ္ဒိဢ္စိ Ferrar (သုးခိဢ္အဒိဢ္ ကတဿဿ္လဿ နံၯကိၯပဢ္ ဒီးအၯဒမဢ္အပူၯ) န႔ဢ္လီၯ. ဖဲန႔ဢ္သုးခိဢ္ဒိဢ္စိ Ferrar တဲဘဢ္ ဒီးကထဿဢ္ မၯရွဿဢ္ လဿ ပဒိဢ္ကဟ့ဢ္တဿ္ပ်ဲလဿ ပွၯကမၯစဿၯတဿ္လဿ တဿ္အံးထြဲကြဿ္ထြဲ သ့ဢ္ပွဿ္တဖဢ္ ၊ ကအိဢ္ ဒီးတဿ္ခြဲးတဿ္ယာ္လဿ ကအိဢ္ဆိးဘဢ္လဿ အၯဒမဢ္အပူၯလဿတဿ္သဘ့်န႔ဢ္လီၯ. ဖဲန႔ဢ္ ဒီးကထဿဢ္ မၯရွဿဢ္ပာ္၀ဲတဿ္အံၯဒ္အမ့ဿ္ တဿ္ခြဲးတဿ္ယာ္အဂ့ၯတခါ လဿကမၯစဿၯဘဢ္ ပွၯကညီ ဖိလဿ အမၯတဿ္ဆူဢ္တဖဢ္အဂီဿ္န႔ဢ္လီၯ. ဒီးဖဲအဟဲက့ၯတုၯဆူ ၀့ဿ္တကူဢ္န႔ဢ္ အ၀ဲရၯလီၯ၀ဲဒဢ္တဿ္ဂ့ဿ္အံၯလဿ ကညီအတဿ္ကစီဢ္လဿအမ့ဿ္ ဆဢ္တူဿ္ဂီၯ အပူၯန႔ဢ္လီၯ.
သရဢ္ဒိဢ္လူၯကႜံလဿအမ့ဿ္တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္သရဢ္ တဂၯ တုၯလဿအဖးဘဢ္တဿ္ဂ့ဿ္တခါအံၯ ဒီးအ၀ဲလဲၯကြဿ္၀ဲတဿ္လီဿ္လဿအၯဒမဢ္အခါ ထံဢ္၀ဲ လဿ အမ့ဿ္တဿ္ခြဲးတဿ္ယာ္ဂ့ၯလဿအဂီဿ္န႔ဢ္လီၯ. ဖဲ ၁၉၂၅ နံဢ္လါအ့ျဖ့ဢ္အပူၯန႔ဢ္ ပွၯကညီဖိ ၁၃ ဒူဢ္လဲၯဒီး အိဢ္ဆိး၀ဲလဿ ကီးအၯဒမဢ္အပူၯ ခီဖ်ိ သရဢ္လူၯကႜံ အတဿ္ပဿတဿ္ဆွဿန႔ဢ္လီၯ. ဒီးဖဲ ၁၉၂၆ နံဢ္န႔ဢ္ ပွၯခံဒူဢ္တဒူဢ္ လဿအပဢ္ဃုာ္ဒီး ဟံဢ္ဖိဃီဖိ အဒူဢ္ ၅၀ လဲၯတုၯကဒီးဆူ ကီးအၯဒမဢ္၊ ဒီးဖဲန႔ဢ္ အ၀ဲသ့ဢ္ သူဢ္ထီဢ္၀ဲဒဢ္သ၀ီတဖ်ဿဢ္ လဿအမ့ဿ္ ၀့ဿ္ဘံဢ္ သ၀ီန႔ဢ္လီၯ. စးထီဢ္ဖဲန႔ဢ္ တုၯခဲအံၯတစု ပွၯကညီဖိတဖဢ္ အိဢ္ဆိး၀ဲဒဢ္လဿ ကီးအၯဒမဢ္အပူၯ ဒီးအ၀ဲသ့ဢ္ကဲထီဢ္ဘဢ္ ကိၯလၯသူကီဿ္အထံ ဖိကီဿ္ဖိ၊ ဒီးဒ္ထံဖိကီဿ္ဖိအသိး ဒိးန႔ဿ္ဘဢ္တဿ္သဘ့်လဿလဿပွဲၯပွဲၯန႔ဢ္လီၯ. ပွၯကညီအဒူဢ္လဿ အလဲၯတုၯဆူကီးအၯဒမဢ္တဖဢ္ ထီဢ္ပွဿ္လီၯဖး ဒီးအါထီဢ္ဂီဿ္ထီဢ္၊ ဒီးအခဲအံၯပွၯကညီအနီဢ္ဂံဿ္ ကအိဢ္ ၀ဲဒဢ္အဂၯသဿကထိ ဃဢ္ဃဢ္လံန႔ဢ္လီၯ.
ပွၯကညီဖိလဿအၯဒမဢ္ ခဲလဿာ္န႔ဢ္မ့ဿ္ ဘ်ဿထံခရံာ္ဖိတဖဢ္န႔ဢ္လီၯ. အ၀ဲသ့ဢ္ တဖဢ္အိဢ္၀ဲဒဢ္လဿ သ၀ီခြံဖ်ဿဢ္လဿအမ့ဿ္ ၀့ဿ္ဘံဢ္၊ လဲၯထီဢ္၊ ကြ႕ကြ႕၊ နီဢ္ဂံဿ္ခြံ၊ နီဢ္ဂံဿ္တဆံ၊ ဘံၯစကံၯ၊ စ့ပူၯ၊ ကႜံၯပူၯ၊ ဒီး ဘၯရီတဖဢ္န႔ဢ္လီၯ. အ၀ဲသ့ဢ္အိဢ္ဒီး တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္မိဿ္ပွဿ္သဿဖွိဢ္ လဿအမ့ဿ္ ၀့ဿ္ဘံဢ္ကညီဘ်ဿထံ တဿ္အိ္ဢ္ဖွိဢ္ (သရဢ္လူၯကႜံဘ်ဿထံတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္)၊ မုဿ္လဿ္ဘ်ဿထံတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္၊ ဒီး စံယိဢ္ဘ်ဿထံတဿ္အိဢ္ ဖွိဢ္န႔ဢ္လီၯ. တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ သဿဖုလဿာ္အံၯ အိဢ္သူဢ္လီၯအသးလဿ ၀့ဿ္ဘံဢ္အပူၯန႔ဢ္လီၯ. က်ိာ္မိဿ္ပွဿ္လဿ ပွၯကညီဖိဖဲန႔ဢ္တဖဢ္ ကတိၯ၀ဲန႔ဢ္မ့ဿ္ ကညီက်ိာ္ဒီး ကိၯလၯသူက်ိာ္န႔ဢ္လီၯ. မ့ဿ္လဿကစဿ္ယြၯအဘ်ဳး အဖွိဢ္အဃိ အခဲအံၯကိၯလၯသူပဒိဢ္ဟ့ဢ္အ၀ဲသ့ဢ္တဿ္ခြဲးတဿ္ယာ္လဿ ကမၯလိဘဢ္ကညီက်ိာ္လဿ ကိၯလၯသူပဒိဢ္တီၯဖုဢ္ကႜိအပူၯန႔ဢ္လီၯ.
တဿ္လီၯလးအဒိဢ္ကတဿဿ္တခါလဿ ကစဿ္ယြၯမၯဘဢ္ ပွၯကညီဖိလဿအၯဒမဢ္တဖဢ္န႔ဢ္ မ့ဿ္ဒ္အံၯလီၯ. ဖဲ ၂၀၀၄ နံဢ္လါ ဒံၯစဲဘဿဢ္ ၂၆ သီန႔ဢ္၊ ပကသ့ဢ္နီဢ္ထီဢ္ပ၀ဲကိးဂၯဒဲးလီၯ. ဘဢ္ဖဲစူၯနၯမံဢ္လီၯ၀ဲအဆဿ ကတီဿ္အဃိ ပွၯလဿအအိဢ္လဿပီဢ္လဲဢ္ကပၯတဖဢ္ သံ၀ဲအါမး န႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ ပွၯကညီဖိဖဲန႔ဢ္တဖဢ္ တသံတပွဿ္ဘဢ္ နီတဂၯဘဢ္. ပွၯကညီဖိလဿ ကီးအၯဒမဢ္တဖဢ္ အတဿ္ဖံးတဿ္မၯ မိဿ္ပွဿ္မ့ဿ္၀ဲဒဢ္ တဿ္မၯ အီဢ္ညဢ္၊ တဿ္တ့ဆါခ်ံတဖဢ္ အဃိ ပွၯအါတက့ဿ္ ဘဢ္အိဢ္၀ဲဒဢ္လဿ ပီဢ္လဲဢ္ပူၯန႔ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ မ့ဿ္လဿပွၯကညီဖဲန႔ဢ္တဖဢ္ မ့ဿ္ဘ်ဿထံခရံာ္ဖိကိးဂၯဒဲးအဃိ ဖဲ ၂၄ သီအနံၯန႔ဢ္၊ ပွၯလဿအအိဢ္ လဿပီဢ္လဲဢ္ပူၯတဖဢ္ ဟဲက့ၯကဒါက့ၯဆူအသ၀ီအပူၯ ဒ္သိးကမၯလၯကပီၯ ခရံာ္အိဢ္ဖ်ဲဢ္အဂီဿ္လီၯ. လဿတဿ္န႔ဢ္အဃိ ဖဲစူၯနၯမံဢ္လီၯအခါ အ၀ဲသ့ဢ္တသံဘဢ္၀ဲနီတဂၯဘဢ္. မ့မ့ဿ္ပွၯဟ့ဢ္ဒူဢ္ ဖိတဖဢ္ သံ၀ဲဒဢ္အါမးန႔ဢ္လီၯ.
ဒ္ယတဲတ့ဿ္လံအသိး၊ ပွၯကညီလဿအၯဒမဢ္တဖဢ္ အတဿ္မၯမိဿ္ပွဿ္န႔ဢ္မ့ဿ္ တဿ္မၯအီဢ္ညဢ္၊ တဿ္တ့ခ်ံ၊ တကးဒံးဘဢ္ တဿ္မၯတဿ္လဿသ့ဢ္ပွဿ္အတဿ္ဖံးတဿ္မၯ၊ တဿ္ယူၯခ်ိဢ္၊ ဒီး တဿ္ဆွဿ ပွၯဟးဆွဢ္ကီဿ္အတဿ္မၯတဖဢ္စ့ဿ္ကီး ပွၯကညီဖိအါဂၯမၯ၀ဲဒဢ္န႔ဢ္လီၯ. ဖဲယလဲၯဟးလဿ အၯဒမဢ္အခါ ယသ့ဢ္ညါ ဖါတံဿ္တဂၯလဿအမၯတဿ္လဿ သ့ဢ္ပွဿ္အတဿ္ဖံးတဿ္မၯဒ္အမ့ဿ္ ပွၯဘဢ္မူဘဢ္ဒါတဂၯအသိး လဿအမံၯမ့ဿ္၀ဲ သးပွဿ္ အၯဒရူ န႔ဢ္လီၯ. ဒ္သးပွဿ္အၯဒရူ အသိး၊ အခဲအံၯ ပွၯကညီဖိတဖဢ္ မၯဘဢ္တဿ္လဿ ပဒိဢ္အတဿ္ဖံးတဿ္မၯ အိဢ္၀ဲအါဂၯလံ န႔ဢ္လီၯ. အါတက့ဿ္ ပွၯကညီဖိတဖဢ္ႏုာ္လီၯမၯတဿ္လဿ တဿ္ကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့တကပၯ၊ ပဿၯကီဿ္ တဿ္ဖံးတဿ္မၯတကပၯ၊ ဒီး သုးတပၯစ့ဿ္ကီး န႔ဢ္လီၯ. ပွၯကညီဖိလဿ အိဢ္ဒီးအလီဿ္အလၯ တဖဢ္အိဢ္စ့ဿ္ကီးလံန႔ဢ္လီၯ. လဿအပူၯကြံာ္ အ၀ဲသ့ဢ္မ့ဿ္တစီဢ္မဲာ္စီဢ္နါလဿ တဿ္ကူဢ္သ့ တကပၯဘဢ္ဆဢ္၊ အခဲအံၯ ပွၯကညီဖိဖဲန႔ဢ္တဖဢ္ စးထီဢ္ဃုမၯလိတဿ္ကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့လဿ အပတီဿ္ထီတဖဢ္လံန႔ဢ္လီၯ. ယသကိး ပွၯကညီလဿအၯဒမဢ္တဖဢ္အက်ါ ပွၯလဿအမၯလိ မးစထဿဢ္ ဒံၯကရံၯ အိဢ္ တဘ်ဳးဂၯလံလီၯ. ယနာ္လဿ အ၀ဲသ့ဢ္ကစိာ္ကဖီထီဢ္ ကညီဖိလဿ အၯဒမဢ္တဖဢ္ အလၯကပီၯန႔ဢ္လီၯ.
ပ၀ဲကညီဖိတဖဢ္ ဖဲပအိဢ္အလီဿ္တပူၯဂ့ၯတပူၯဂ့ၯ ပမ့စီဢ္မဲာ္စီဢ္နါလဿ တဿ္ကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့ တကပၯန႔ဢ္၊ တဿ္ကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့ကစိာ္ကဖီထီဢ္ပွၯဖးဒိဢ္န႔ဢ္လီၯ. မ္ပသုတဃုထဲ နီဿ္ခိ အတဿ္ကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့တဂ့ၯ၊ ပကဃုမၯလိစ့ဿ္ကီးနီဿ္သးအတဿ္ကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့တက့ဿ္.
ခိးကဒီး အကူာ္ ၅
မ္ယြၯဆိဢ္ဂ့ၯပွၯဖးလံာ္ဖိကိးဂၯဒဲးတက့ဿ္....
0 comments:
Post a Comment